پزشکان گیل

الینور استروم نشان داده است چگونه دارایی‌های عمومی می‌تواند توسط اتحادیه‌های مصرف‌کنندگان به‌نحو موفق‌تری اداره شود و الیور ویلیامسون تئوری‌ای ارایه کرده است مبنی بر این‌که شرکت‌های بازرگانی همچون ساختاری برای حل تعارضات تصمیم‌گیری عمل می‌کنند. در سه دهه‌ی اخیر این همکاری تاثیرگذار تحقیقات مربوط به اداره‌ی امور اقتصادی (Economic governance) را از حاشیه‌ی توجهات علمی به مرکز آن پیش برده است.
معاملات اقتصادی فقط در بازارها صورت نمی‌گیرد بلکه بین شرکت‌ها، اتحادیه‌ها، خانوارها و بنگاه‌ها نیز اتفاق می‌افتد. در حالی ‌که تئوری اقتصادی مزایا و محدودیت‌های بازارها را به‌طور قابل درکی روشن کرده، اما به‌طور سنتی توجه کمتری به سایر ترتیبات نهادی داشته است. تحقیقات استروم و ویلیامسون نشان داده است که تجزیه و تحلیل‌های اقتصادی می‌تواند بر اغلب سازمان‌های اجتماعی پرتو افکند.

مدیریت منابع مشترک
استروم این دیدگاه قراردادی را که منابع عمومی تا کنون بد اداره شده‌اند و بنابراین باید توسط یک قدرت مرکزی قانونمند گردند یا به بخش خصوصی سپرده شوند به چالش کشیده است. او بر اساس مطالعات متعدد خود در مراکز خودگردان پرورش ماهی، مراتع، جنگل‌ها، دریاچه‌ها و حوزه‌های بزرگ آب، نتیجه گرفته است که حاصل کار در اغلب موارد از آن‌چه تئوری‌های رایج پیش‌بینی می‌کردند بسیار بهتر بوده است. او مشاهده کرده است که استفاده‌کنندگان از این منابع غالباً مکانیسم‌های پیچیده‌تری را در تصمیم‌گیری و اجرای مقررات برای حل تعارض منافع ارایه می‌دهند، و او قوانین دستیابی به چنین نتایج موفقی را مشخص کرده است.
استروم مطالعات گسترده‌ای در مورد مدیریت منابع عمومی به‌وسیله‌ی گروه‌هایی که مشترکاً مالک آن‌ها هستند انجام داده و آن را با منابعی که توسط دولت یا موسسات خصوصی اداره می‌شوند مقایسه کرده است. در نتیجه‌ای که شاید شگفت‌آور باشد، او دریافته است آن‌هایی که در منابعی که مدیریت می‌کنند منافع مقرری دارند در مدیریت این منابع بازدهی بالاتری دارند.

رقابت یا ادغام
الیور ویلیامسون چنین بحث کرده است که بازارها و سازمان‌های مبتنی بر سلسله مراتب از قبیل شرکت‌ها، ساختارهای آلترناتیوی را برای اداره‌ی امور اقتصادی نشان می‌دهند که نحوه‌ی برخوردشان در حل تضادهای مربوط به تعارض منافع کاملاً متفاوت است. اشکال بازارها این است که اغلب درگیر چانه زدن و عدم توافق هستند، ولی اشکال شرکت‌ها در این است که ممکن است از اقتدار مدیریتی که مجادلات را کاهش می‌دهد سوءاستفاده شود. بازارهای رقابتی نسبتاً خوب کار می‌کنند زیرا خریداران و فروشندگان می‌توانند در صورت عدم توافق، طرف معامله‌ی خود را عوض کنند. اما زمانی که بازارهای رقابتی محدود می‌شود شرکت‌ها در مقایسه با بازار در موقعیت بهتری برای حل تعارضات قرار دارند.
پیش‌بینی کلیدی تئوری ویلیامسون که عملاً نیز تایید شد این است که به‌موازات این‌که نوع دارایی‌های بنگاه‌های اقتصادی ویژگی هم‌خانوادگی (Relationship-specific) پیدا می‌کند، تمایل‌شان برای هدایت دادوستدها در درون محدوده‌ی یک شرکت افزایش می‌یابد.
کار ویلیامسون سعی در درک محدودیت‌های شرکت است. او تئوری‌هایی را دنبال می‌کند که می‌گویند چرا معاملات در درون خود شرکت‌ها می‌تواند به‌مراتب موثرتر و کارآتر انجام شود تا آن‌که بر اثر رقابت بین شرکت‌ها یا افراد صورت ‌گیرد. به‌طور خلاصه، تئوری او پیش‌بینی می‌کند که سازمان‌های مبتنی بر سلسله مراتب مکان بهتری برای هدایت معاملاتی چون فروش زغال‌سنگ برای نیروگاه‌های برق هستند، جایی که معاملات مبتنی بر پیچیدگی‌های مهم یا وابستگی‌های متقابل است.
نتایج تجزیه و تحلیل او کاربرد مهمی در سیاست عمومی از جمله مقررات مربوط به رقابت دارد زیرا آن‌چه در نگاه اول ممکن است آشکارا بازار ناقص به‌نظر آید در حقیقت می‌تواند موثرترین راه قانونمند کردن مجموعه‌ی خاصی از دادوستد‌ها باشد.

Ref: http://www.nobelprize.org

محمدرضا روحانی
مدرس اقتصاد
عضو هیات علمی دانشکده‌ی علوم انسانی دانشگاه گیلان

۱۲ اکتبر ۲۰۰۹
آکادمی سلطنتی علوم سوئد تصمیم گرفته است جایزه‌ی Sveriges Riksbank در اقتصاد ۲۰۰۹ به یاد آلفرد نوبل را اهدا کند به:
الینور استروم (Elinor Ostrom)
دانشگاه ایندیانا، بلومینگتون، ایندیانا، آمریکا
به‌‌پاس تجزیه و تحلیل اداره‌ی امور اقتصادی، به‌ویژه در منابع عمومی با مالکیت مشترک
و اولیور ای. ویلیامسون (Oliver E. Williamson)
دانشگاه کالیفرنیا، برکلی، کالیفرنیا، آمریکا
به‌‌پاس تجزیه و تحلیل اداره‌ی امور اقتصادی، به‌ویژه در محدوده‌ی شرکت‌ها.

جایزه‌ی نوبل اقتصاد برای نخستین بار به یک زن تعلق گرفت
الینور استروم متولد سال ۱۹۳۳، در گذشته به‌خاطر تحقیقات و فعالیت در زمینه‌ی اداره‌ی منابع طبیعی از جمله جنگل‌ها و همچنین اداره‌ی منابع انسانی مثل نیروهای پلیس شهرت یافته بود. ولی این‌بار آکادمی سلطنتی سوئد که جایزه‌ی نوبل اقتصاد را اعطا می‌کند، از خانم استروم به‌خاطر تحقیقاتش پیرامون موثر بودن اداره‌ی منابع توسط استفاده‌کنندگان از آن‌ها تقدیر به‌عمل آورد.
بدین ترتیب پس از ۴۰ سال که از وجود جایزه‌ی نوبل اقتصاد می‌گذرد، سرانجام یک زن آن را دریافت کرد، و شایان یادآوری است که در ۱۰ سال گذشته تابه‌حال ۹ بار جایزه‌ی نوبل اقتصاد به اقتصاددان‌های آمریکایی داده شده است.
اولیور ویلیامسون دیگر اقتصاددان آمریکایی است که جایزه‌ی نوبل اقتصاد امسال را در کنار خانم استروم دریافت کرد. در زمینه‌ی فعالیت‌های ویلیامسون، آکادمی سلطنتی سوئد متذکر شد که در سه دهه‌ی اخیر تحقیقات وی سبب شده تا تحقیق در زمینه‌ی اداره و مدیریت اقتصادی به جمع اولویت‌های علمی بپیوندد.
جایزه‌ی نوبل اقتصاد که در واقع جایزه‌ی علوم اقتصادی بانک سلطنتی سوئد برای یادبود آلفرد نوبل نام دارد، در سال ۱۹۶۸ راه‌اندازی شد.
منبع: سایت رادیو فرانسه