پزشکان گیل

نماطنزهای طبیبانه (۲)/ دکتر افشین خداشناس

بدست پزشكان گيل • 5 آوریل 2010 • دسته: نما

دنیای کودکان در جنگ و صلح، در فقر و ثروت، در ایران و لبنان و آلمان و… و در هر عصر و زمانی همیشه سرشار بود از دشت و گل و درخت و دوچرخه و عروسک و دویدن‌هایی بی‌هدف که انگار تمامی ندارد. اما کودک امروز در تارهای درهم تنیده‌ی ماهواره‌ها و اینترنت و بازی‌های کامپیوتری و پلی‌استیشن و پی. اس. پی و… رفتارها و پندارهای کودکانه‌اش پیش از جوانه زدن می‌خشکد و بیش از شکوفایی می‌پژمرد. در جایی خواندم که امروز نامناسب‌ترین فیلم‌های ترسناک برای کودکان نه فیلم‌های حادثه‌ای یا تریلر که فیلم‌های خبری است! چرا که کودک امروز با هوش بالاتری که از کودکان دیروز و پدران و مادران امروز دارد، می‌داند آن‌ها ساختگی‌اند و این‌ها واقعی. و کودک خود را در یک همذات‌پنداری، بی توان تفسیر، بی‌پناه و سرگردان و گریان در گوشه و کنار خرابه‌ها و جنازه‌هایی از جنگ و و جنایت و سیل و زلزله و توفان و… می‌بیند و تا عمق جسم و جانش وحشت‌زده می‌شود.
دنیای امروز تمام آن فاصله‌گذاری‌ها را که پیش از این ممکن بود، نابود کرده و آواری از دانسته‌ها و یافته‌های اغلب نالازم را بر سر ما و کودکان‌مان می‌ریزد. در این حین و بین اما، تنها پناه کودکان یعنی دنیای «بازی»‌ها را هم غول تکنولوژی‌های تصویری می‌بلعد و او را با زنجیری نادیدنی به‌پای مونیتور و تلویزیون می‌بندد و آن‌گونه به خود معتاد می‌کند که گویی آن‌همه شور و غوغای نسل‌های پیشین در بازی‌های کودکانه، خواب و خیالی بیش نبوده است.
من اما خود از شیفتگان این تکنولوژی‌ام که توان آفرینش و خلاقیت را تا اوجی بالا برده که پیش از این در تصور هم نمی‌گنجید. اما به این نیز معتقدم که نقد و تعدیل این همه، به گزینش بهینه در این خوان گسترده‌ی بی‌مرز می‌انجامد، پس بی اندکی تردید باید پیگیرانه به آن پرداخت تا به‌جای کلاه، سر نیاوریم! من شرح گوشه‌ای از این ماجرا را در مقاله‌ی «برای زنده ماندن، بکش» (مقاله‌ی ۲۲ از مجموعه‌ی «انسان، پازل سیال الهی») در شماره‌ی ۶۳ از نشریه‌ی «پزشکان گیل» آورده‌ام که آن را می‌توانید در وب‌سایتم (www.human-puzzles.ir) در دسته‌ی «رمز و رازهای روانشناسی انسان» یا وب‌سایت «پزشکان گیل» (www.pezeshkangil.com) مرور کنید.
و اما حمید بهرامی که نماطنز زیر از اوست، را به کاریکاتورهای سیاهی می‌شناسند که آن‌چنان استادانه طراحی شده‌اند که تلخی‌اش به قهوه‌ای می‌ماند که در آن شکر ریخته‌اند. بهرامی متولد هشتم فروردین ۵۱ از شهرستان خرمشهر و فارغ‌التحصیل رشته‌ی نقاشی از دانشکده‌ی هنر دانشگاه تهران است. او یکی از بهترین کاریکاتوریست‌ها و انیماتورهای ایران است که سابقه‌ی چند سال تدریس در خانه‌ی کاریکاتور ایران دارد و جوایز متعددی از مسابقات مختلف بین‌المللی و داخلی از آن خود کرده که مهم‌ترین آن جایزه‌ی دوم از دومین دوسالانه‌ی کاریکاتور تهران و جایزه‌ی ویژه‌ی جشنواره یومیوری شیمبون است. او در پاسخ این پرسش که کدام کاریکاتوریست بر آثار شما بیشترین تاثیر را گذاشته است، می‌گوید: «تاثیر مستقیم از شخص خاصی نه، ولی در مجموع از خیلی‌ها تاثیر گرفته‌ام. کارهای من مجموعه‌ای از نگاه‌های مختلف کاریکاتوریست‌های متنوع است. ولی اگر بخواهم یک اسم بگویم، می‌گویم: کینو.» (کاریکاتوریست برجسته‌ی آرژانتینی که نماطنز طبیبانه‌ی شماره‌ی ۷۱ «پزشکان گیل» از اوست.)
در این نماطنز در ۶ کادر اول نماهایی بسته از صحنه‌های جنگ را شاهدیم، اما در هفتمین نما کودکی را می‌بینیم که در گیرودار درگیری ذهنی شدید با بازی‌های خشن رایانه‌ای و پلی‌استیشن و شاید رویارویی با تبعات جنگی واقعی (که به‌قرینه‌ی معنوی حذف شده) مسخ شده است.

در گوشه‌هایی از این نما با عروسک‌های متلاشی شده‌ی پینوکیو و میکی موس و کتابی ولو شده روبه‌رو هستیم که نماینده‌ی نوستالژیک زمانی هستند که هنوز دنیای ذهنی کودکان محترم و مطمئن بود.