پزشکان گیل

طب مکمل (۳)/ طب سوجوک (۲)/ دکتر حمید اخوین

بدست پزشكان گيل • 3 فوریه 2010 • دسته: طب مکمل

در شماره‌ی گذشته پس از ارایه‌ی مختصری در مورد تاریخ پیدایش طب سوجوک، به توضیح «سیستم انطباق» و مفاهیم «هومو» و «هترو» و قانون «هالوگرافی» پرداختیم و در انتها گفتیم که در سوجوک از دو سیستم برای درمان استفاده می‌شود:
۱- «سیستم هومو» که اساس آن همان سیستم انطباق است.
۲- «سیستم انرژی‌ها» که درمان از طریق انرژی‌ها انجام می‌شود.
در این شماره نحوه‌ی استفاده از این دو سیستم را توضیح خواهیم داد.

۱- سیستم هومو
در بدن قسمت‌هایی هومو و بخش‌هایی هترو نامیده می‌شود.
همان‌گونه که قبلاً گفتیم، نیروی هترو منجر به بروز تفاوت‌ها می‌شود و نیروی قدرتمندی است که خیلی سریع عمل می‌کند. هترو معادل با مفهوم «یانگ» (Yang) است.
در مقایسه با هترو، نیروی هومو ضعیف‌تر است و جریان تکامل در هومو سرعت کمتری دارد.
تمام پدیده‌های طبیعت تحت قدرت هترو تکامل پیدا می‌کنند ولی در مقابل، نیروی هومو است که سعی دارد تغییرات ایجاد شده توسط هترو را متوقف کند. هومو معادل با «یین» (yin) است.
مرکزی‌ترین قسمت بدن ناف است که مربوط به قسمت هومو است.
قسمت شکم هم می‌تواند سیستم انطباق خود را داشته باشد ولی اثر درمانی این سیستم انطباق مرکزی، اثر بالایی نیست چرا که نیروی هومو تغییرات را متوقف می‌کند و بیشتر نقش نگاهدارنده دارد.
هر چقدر که از قسمت مرکزی (ناف) به اندام‌ها نزدیک‌تر ‌شویم، قسمت‌های هترو بیشتر می‌شوند، بنابراین کف دست‌ها و پاها که دیستال‌تر هستند، بیشتر هترو هستند. به‌همین دلیل اثر درمانی در سیستم انطباق کف دست و پا بیشتر است و نتایج درمانی بهتری با استفاده از دست‌ها و پاها به‌دست می‌آید.
همچنین عملکرد بالای دست و پا که منجر به تحریک مداوم سیستم‌های انطباق در این نواحی می‌شود در افزایش اثر درمانی سیستم انطباق این نواحی اثر دارد.
ضمن این‌که هر چه تشابه بین سیستم انطباق و ارگان مربوط بیشتر باشد، اثر درمانی بهتر خواهد بود.
پروفسور پارک معتقد است بیشترین قسمت بدن که شبیه به کل بدن است، کف دست است.

شباهت‌های کف دست و کل بدن
در تصویر ۱ این شباهت‌ها با شماره مشخص شده است. قسمت مرکزی (۱ و ۲) که نسبت به انگشتان تحرک کمتری دارد ولی سطح بیشتری را اشغال کرده، معادل شکم و سینه است. چنان‌چه دست رو به پایین باشد، شست بالاتر از سایر انگشتان قرار می‌گیرد که معادل سر و گردن است.
پای راست و چپ معادل انگشتان ۳ و ۴، و دست راست و چپ معادل انگشتان ۲ و ۵ است.
شست نسبت به بقیه‌ی انگشتان کوتاه‌تر و عریض‌تر است و سر و گردن نیز نسبت به اندام‌ها کوتاه‌تر و عریض‌تر هستند (تشابه این دو قسمت).
سر و گردن دو قسمت است: سر و گردن، و شست هم دو بند دارد: دیستال (سر) و پروگزیمال (گردن).
اندام‌ها از سه قسمت تشکیل شده‌اند و چهار انگشت ما نیز سه بند دارند.
اگر انگشت شست را تصور کنید که ۱۴۰ درجه به‌سمت بالا چرخیده است، تشابه کف دست به کل بدن مفهوم خواهد یافت.
در خود کف دست، سیستم‌های انطباق زیادی داریم که یکی سیستم انطباق اصلی است (Basic Corresponding system of the hand) که پراهمیت‌ترین سیستم و سیستم هومو است.
سیستم انطباق در پاها نیز به همین شکل است، با این تفاوت که در کف پا دو سیستم انطباق داریم.

مراحل درمان در سیستم انطباق
مراحل درمان در سیستم انطباق شامل پیدا کردن نقطه یا نقاط حساس مرتبط به ارگان مربوطه و سپس تحریک آن نقطه به کمک وسایل درمانی سوجوک شامل پروب‌های فلزی، مغناطیس (مگنت)، سوزن و موکسا است. موکسا نوعی گیاه است که به اشکال استوانه‌ای فشرده شده و با سوزاندن آن و نزدیک کردن آن به نقاط حساس یا سوزن‌های زده شده در نقاط حساس، گرما را به آن نقطه منتقل می‌کنند.سیستم‌های انطباق دیگری نیز در کف دست و پا وجود دارند که از طریق آن‌ها نیز به‌همین طریق درمان صورت می‌گیرد از جمله سیستم حشرات و Minisystem.

۲ـ سیستم انرژی‌ها
دومین سیستم درمانی در سوجوک سیستم انرژی‌های بدن است که مفاهیم «مریدین‌»ها و «چاکرا»ها در آن اهمیت دارد.
در سیستم هومو ارتباط بین سیستم هومو با قسمت‌های مختلف، ارتباطی انرژتیک است ولی این ارتباط نه از طریق کانال‌های انرژی، بلکه از طریق امواج انرژی صورت می‌گیرد. ولی در سیستم انرژی، انتقال انرژی از طریق کانال‌های انرژی یعنی مریدین‌ها و چاکراهاست.
مریدین مفهومی است که به کانال‌های انرژی گفته می‌شود. انرژی از طریق کانال‌های انرژی (مریدین) در کل بدن پخش می‌شود.
از آن‌جا که تمام قسمت‌های بدن را می‌توان در کف دست جدا کرد، نه‌تنها انعکاس کلیه‌ی قسمت‌های بدن در کف دست وجود دارد، بلکه انعکاس ساختارهای متافیزیکی نیز در آن دیده می‌شود. بنابراین می‌توانیم مسیر این مریدین‌ها و چاکراها را در کف دست پیدا کنیم و از طریق آن‌ها می‌توانیم ساختار انرژتیک قسمت‌های مختلف بدن را از فاصله‌ی زیاد کنترل کنیم، تقریباً همانند سیستم انطباق که با کمک نقطه‌ی انطباق روی ارگان‌های مختلف بدن تأثیر می‌گذاشتیم و البته با تکنیکی متفاوت.
طبق نظریه‌ی چینی‌ها در بدن ۱۲ مریدین داریم که در سمت راست و چپ بدن قرار می‌گیرند. انرژی (Qi) در مریدین‌ها جریان پیدا می‌کند و از طریق آن‌ها به کلیه‌ی قسمت های بدن می‌رسد. تا زمانی که این انرژی درون کانال‌ها جریان دارد شخص زنده است.
طبق نظریه‌ی هندی‌ها ۷ چاکرا در بدن وجود دارد که در طول محور تقارن بدن قرار دارند. چاکراها مراکز انرژی بدن بوده و کلاً متحرک هستند و به کمک این تحرک آن‌هاست که‌ به‌طور مداوم انرژی از محیط خارج وارد بدن می‌شود.
در زبان هندی به کانال‌های انرژی Nadi گفته می‌شود. هندی‌ها معتقدند که انرژی‌های تازه با کمک چاکراها وارد بدن می‌شود و از طریق این کانال‌ها در قسمت‌های مختلف بدن پخش می‌شود.
در سوجوک اعتقاد بر این است که اگر در کل بدن سیستم انرژی وجود داشته باشد، این سیستم انرژی واحد است و چاکراها و مریدین‌ها سیستم واحدی هستند. در واقع در سوجوک با ارتباط دادن این دو تعریف مختلف، درمان در سیستم انرژی‌ها انجام می‌گیرد.
در طب سوزنی چینی، ارگان‌ها را به دو دسته‌ی توپر (Solid) و توخالی (Hollow) تقسیم می‌کنند که توپرها شامل کبد، قلب، کلیه‌ها، ریه‌ها، پانکراس و طحال، و توخالی‌ها شامل روده‌ی باریک و بزرگ، معده، مثانه و کیسه‌ی صفراست.
همان‌طور که می‌دانید، ارگان‌های توپر دایماً در حال فعالیت‌اند مثل قلب، کبد و کلیه، ولی ارگان‌های توخالی مثل معده فقط وقتی فعالیت می‌کنند که غذا وارد شده باشد.
۱۲ مریدین که کاملاً و مداوم فعالیت دارند به این ارگان‌ها انرژی می‌رسانند و اگر این ۱۲ مریدین در وضعیت تعادل باشند و به‌طور نرمال کار کنند، در این صورت انسان سلامتی کامل دارد و از بیماری خبری نیست، ولی مشکل یا اختلال در یکی از این مریدین‌ها منجر به اختلال در عملکرد این ارگان‌ها می‌شود.
وقتی که مشکلی برای این ۱۲ مریدین پیش بیاید، یکی از ۸ مریدین Extra وارد عمل می‌شود. مریدین‌های Extra مسیر اختصاصی ندارند، به‌استثنای ۲ مریدین از این ۸ تا که مریدین‌های Conception و Governer نامیده می‌شوند.
۱۲ مریدینِ گفته‌شده متقارن و در سمت راست و چپ بدن هستند و کلاً بین آن‌ها ۶ مریدین Yang و ۶ مریدین Yin داریم. مریدین ‌های Yang انرژی را بیشتر به ارگان‌های توخالی و مریدین‌های Yin بیشتر به ارگان‌های تو پر می‌برند.
هر شخصی انرژی Yang را از آسمان و انرژی Yin را از زمین دریافت می‌کند و انسان حد فاصلی است بین زمین و آسمان. انرژی Yang از طریق مریدین‌های Yang دست‌ها و انرژی Yin از طریق مریدین‌های Yin پاها وارد بدن می‌شود.
مریدین‌های Yang دست: نخاع، روده‌ی بزرگ، روده‌ی کوچک
مریدین‌های Yangپا: معده، کیسه‌ی صفرا و مثانه
مریدین‌های Yin پا: کبد، طحال، کلیه
مریدین‌های Yin دست: قلب، ریه، مغز.
از آن‌جا که انگشت ۲ و ۳ در سیستم انطباق معادل دست و پا هستند، پس می‌توان این مریدین‌ها را به‌صورت Beol meridian (مریدین مخصوص) روی این انگشتان پیدا کرد.
همان‌گونه که طی مقاله‌ی پیش گفته بودیم، دو مریدین Extra همرا با ۱۲ مریدین اصلی با همدیگر سیستم ۱۴ مریدین را تشکیل می‌دهند که ۳۶۱ نقطه‌ی کلاسیک طب سوزنی بر روی آن‌ها قرار گرفته است و در طب سوزنی چینی با کار بر روی این نقاط (سوزن زدن) درمان صورت می‌گیرد.
در سوجوک بر روی هر مریدین مخصوص بر روی انگشت، پنج نقطه و با در نظر گرفتن مریدین های Conception و Governer مجموعاً ۷۰ نقطه برای انجام درمان به‌کمک سوزن وجود دارد.
پنج نقطه‌ی موجود بر روی هر Beol meridian طبق قانون ۵ عنصری مربوط به ۵ انرژی باد، گرما، رطوبت، خشکی و سرماست که به‌کمک قوانین مختلف موجود در سوجوک از جمله قانون‌های Subjucation و Creation و نیز قانون محوری، با زدن سوزن به آن‌ها در جهت یا خلاف جهت انرژی آن مریدین مخصوص، درمان صورت می‌گیرد.