پزشکان گیل

یک توضیح ضروری: همان‌طور که در شماره‌ی پیش گفته شد، هدف از تالیف و درج سلسله مقالات «طب مکمل» صرفاً معرفی این روش‌های درمانی برای همکارانی است که ممکن است اطلاعات زیادی در مورد آن‌ها نداشته باشند. بنابراین اگر در مورد هر کدام از آن‌ها موارد کاربردی ذکر می‌شود، منظور تنها موارد کاربرد و فواید این روش‌ها از دیدگاه پزشکانی است که بدان اعتقاد دارند و هیچ‌یک از موارد ذکر شده لزوماً مورد تایید یا توصیه‌ی مولف این مقاله یا ماهنامه‌ی «پزشکان گیل» نیست.

تعریف
تشخیص و درمان بیماری‌ها از طریق ماساژ دادن دست‌ها و پاها را «بازتاب‌شناسی دست و پا» (Hand & foot reflexology) یا «ماساژ درمانی پیشرفته» می‌گویند. یکی از شا‌خه‌های حیرت‌انگیز طب مکمل، ماساژ درمانی دست و پا است که از طریق بازتاب‌شناسی انجام می‌‌‌شود. هنر بازتاب‌شناسی در تشخیص و بهبود بیماری‌ها و تجدید جوانی است.
با ماساژ دادن جاهایی که به بخش‌های رفلکسی دست و پا معروف‌اند، رفلکسولوژیست‌ها بیماری را در محلی که مدنظر دارند و مربوط به آن بخش‌ها می‌شود درمان می‌کنند.

تاریخچه
بازتاب‌شناسی از حدود ۵۰۰۰ سال پیش، هنگامی که درمانگران عادت به تصحیح مناطق انرژی در بدن داشتند، شکل گرفت.
در مصر باستان یک نوع بازتاب‌شناسی به‌کار می‌بردند که در یک نقاشی دیواری در آرامگاهی به تاریخ ۲۳۰۰ سال پیش از میلاد در ساکارا- جنوب قاهره- نشان داده شده ‌است. اما این نوع درمان تا حدود سال ۱۹۱۳ که یک پزشک آمریکایی متخصص گوش، حلق و بینی به اسم ویلیام فیتزجرالد آن را به‌کار گیرد، در غرب شناخته‌شده نبود. او روشی را به اسم درمان ناحیه‌ای ایجاد کرد که طی آن با دست یا وسایل خاصی بخش‌های معینی از بدن را به‌وسیله‌ی فشار بهبود می‌داد. وی بدن را به ۱۰ ناحیه و کانال تقسیم کرد که از طریق آن انرژی حیاتی فرد جریان می‌یابد. این نواحی از انگشت پا تا سر و از پشت تا دست‌ها ادامه می‌یافت و هر کدام از نواحی، پهنای مساوی داشتند و هر عضو بدن را در بر می‌گرفتند.
در طب سوزنی سوجوک که توسط پروفسور باک کره‌ای پایه‌گذاری شده‌ است نیز در سیستم انطباق  (Corresponding) با سوزن یا وسایل دیگری از جمله پروب‌‌های فلزی، درمان بر اساس روشی مشابه با رفلکسولوژی صورت می‌گیرد.

دست
رفلکسولوژیست‌ها دست را آیینه‌ی ‌بدن می‌دانند و با استفاده از دست‌ چپ، سمت ‌چپ بدن و با دست راست، سمت راست بدن را درمان می‌کنند.

پا
کفش برای اجداد ما ناشناخته بود چون با پاهای برهنه راه می‌رفتند. ولی ما پاهای خود را داخل کفش می‌فشاریم و از تماس مستقیم آن‌ها با زمین جلوگیری می‌کنیم. این موضوع ممکن است بی‌اهمیت جلوه کند ولی با پوشیدن کفش، ارگان‌های خود را از اثرات مفید بازتابی پا محروم می‌کنیم.
از آن بدتر این‌که نداشتن تهویه (فشار مداوم ناشی از کفش‌های متداول و شیک) سبب پیدایش پینه‌ی پا، میخچه، انگشتان چکشی و ناهنجاری‌های دیگر می‌شود.
کفش خوب وزن بدن را در سراسر پا توزیع می‌کند ولی بعضی از کفش‌ها سبب تمرکز وزن روی مفاصل انگشتان پا می‌شود و باعث تورم مفاصل پا، ایجاد بدشکلی در شست پا و اشکال در خون‌رسانی به منطقه‌ی پا می‌گردد.
واقعیتی که این مشکل را بزرگ‌‌‌‌تر می‌کند این است که این ناراحتی ممکن است به پا محدود نشود بلکه تمام بدن را گرفتار کند.
این حقیقت به‌خوبی شناخته شده است که پاها تصویر آیینه‌ا‌‌ی تمام بدن هستند و از دیدگاه عصبی دارای همان اجزایی هستند که در تمام بدن وجود دارد. هر پا در واقع منطبق بر نیمی از بدن است: طرف راست بدن معادل پای راست و طرف چپ معادل پای چپ.

اساس روش رفلکسولوژی
بر اساس فلسفه‌ی طب فشاری (Shiatsu) جریان حیات (Qi) در ۱۴ مریدین از اعضای مختلف بدن عبور می‌کند. این خطوط از نوک انگشتان دست چپ آغاز می‌شود و پس ‌از عبور از سراسر سمت چپ بدن به انگشتان پای چپ ختم می‌گردد. مسیر عبور این خطوط در طرف راست نیز مشابه طرف چپ است. روی هم ۳۸ نقطه در هر دست و پا وجود دارد. این نقاط از ۲/۵ سانتی‌متری پایین‌تر از مچ دست یا پا تا نوک انگشتان پراکنده‌اند و هرکدام با عضو یا غده‌ی درون‌ریزی مرتبط هستند. اکثر اعضا و غدد درون‌ریز در طرف چپ و راست بدن به‌طور قرینه یافت می‌شوند اما قلب و طحال فقط در طرف چپ و کبد، کیسه‌ی صفرا و آپاندیس فقط در سمت راست بدن واقع‌اند.
به‌علاوه بدن به دو قسمت جلو و عقب نیز تقسیم می‌شود. برای رفع مشکلات مربوط به ستون مهره‌ها، اعصاب پشتی، درد ناحیه‌ی تحتانی کمر، اعصاب سیاتیک‌ و کفل‌ها باید پشت دست‌ها یا پاها را فشار داد اما برای بقیه‌ی اعضا و غدد درون‌ریز باید فشار را بر کف دست یا پا وارد کرد.
تا زمانی که جریان حیات (Qi) به‌طور مناسبی در بدن جاری است، بدن صحیح و سالم است. اگر به‌دلایلی این انرژی به قسمتی از بدن نرسد، اختلال و بی‌نظمی در آن قسمت پدید می‌آید و در صورت عدم رسیدگی به‌موقع، بیماری به آن نقطه عارض می‌شود.
وجود هر نوع درد یا مرض در هر عضو یا از هر قسمت از بدن خود را در در نقطه یا نقاط مربوط در کف دست و پا منعکس می‌سازد و از این رو این نوع درمان را «بازتاب‌درمانی» یا بازتاب‌شناسی می‌نامند. به زبان الکتریکی می‌توان چنین گفت که فیوز نقطه‌ی دردناک پریده و جریان انرژی در آن نقطه مسدود شده ‌است. در این صورت این نقطه به فشار حساس می‌شود.
از علل انسداد جریان انرژی می‌توان هیجانات، شوک‌های روحی، حمله‌ی عوامل بیماری‌زا، نامناسب بودن حرکات بدنی و سوءتغذیه را نام برد.
در رابطه با اساس این روش دو نظریه مطرح است: یکی این‌که بیماری در اثر مسدود شدن کانال‌های انرژی در بدن به‌وجود می‌آید و هدف ماساژ، از بین بردن این گرفتگی‌ها و باز کردن جریان انرژی در این کانال‌هاست که منجر به بهبود بیمار می‌شود. این کانال‌ها از هر قسمت از بدن از طریق راه‌های عصبی با کف پا در ارتباط هستند و با ماساژ می‌توان این ارتباط را تحریک کرد و عضو را به‌سمت تعادل پیش برد.
تئوری دوم این است که به‌دلیل این‌که تنش‌ها و فشارهای روانی مسوول بسیاری از مشکلات سلامتی انسان‌هاست، لذا با ماساژ پاها و تحریک سلول‌های عصبی این ناحیه، آرامش و کاهش تنش ایجاد می‌شود و در نتیجه بدن به‌سمت تعادل بازمی‌گردد.

روش انجام
راه معالجه با این روش بسیار آسان است. کافی است روزی سه بار، هر بار برای یک یا دو دقیقه نقطه‌ی دردناک موجود در کف دست یا پا را به‌طور متناوب پمپ مانند (و نه ممتد) فشار دهیم. برای وارد آوردن فشار می‌توانیم از شست خود کمک بگیریم. شست دست مخالف را به‌طور عمود روی نقطه‌ی مربوط قرار می‌دهیم و بر آن نقطه فشار می‌آوریم.
هر چه عضو یا غده‌ی مربوط در محل عمیق‌تری از بدن قرار گرفته باشد، به فشار بیشتری نیاز است. لازم نیست در مورد نقطه‌ی فشاری وسواس به‌خرج دهیم. فشار را روی آن نقطه و اطراف آن وارد می‌کنیم.
توجه: در سه روز اول، درمان را فقط به نیم دقیقه در روز (و نه بیشتر) محدود می‌کنیم. پس‌از آن درمان طولانی تر (۵ تا ۸ دقیقه در روز) برای هر نقطه مجاز است.
در بیماری‌های مزمن، کمی بهبود در عرض ۸ تا ۱۰ روز حاصل می‌شود و با ادامه‌ی درمان، بیماری کاملاً مهار می‌شود.
با فشار نقاط هر دست یا پا برای پنج دقیقه می‌توانیم همه‌ی نقاط را پوشش دهیم و بدین طریق کلیه‌ی اعضای بدن را به فعالیت طبیعی خود واداریم. در این بین اگر نقطه‌ای را در لمس دردناک یافتیم، می‌دانیم که مشکل در آن‌جاست.
شعار رفلکسولوژی این است: اگر احساس درد کردید، با فشار آن را بیرون برانید.

موارد استفاده
در عین حال که بازتاب‌شناسی قادر به درمان همه‌ی بیماری‌ها نیست ولی می‌تواند به درمان برخی از بیماری‌های عمومی مثل کمردرد، ناراحتی‌های گوارشی، درد‌های تنشی و میگرن، مشکلات قاعدگی، مسایل مربوط به سینوس‌ها، اضطراب، تنگی نفس، سرفه و ناراحتی برونش‌ها، تنظیم ضربان قلب و سکته‌های مغزی کمک ‌کند.
رفلکسولوژیست‌ها مدعی‌اند که گاه می‌توانند بیماری‌های قریب‌الوقوع و بالقوه را جستجو کنند و درمان‌های پیشگیرانه‌ای به‌کار برند یا در صورت لزوم بیمار را نزد متخصص آن رشته بفرستند.
درمانگران از این روش برای جلوگیری از پیشرفت پیری، تجدید نیروی جوانی و تولید مجدد سلول‌های بدن و نیز کاهش هیجانات روحی و استرس و درمان بیماری‌های حاد و مزمن از جمله آسم، فشار خون و ناراحتی‌های کلیه استفاده می‌کنند و معتقدند که با ماساژ یا فشار آوردن بر نقطه‌ی واکنشی معینی در کف دست یا پا- که زیر پوست قرار دارد- در لحظه‌ای کوتاه می‌توان بسیاری از دردها و رنج‌ها را از بین برد و باعث تعادل انرژی در بدن شد.

دکتر حمید اخوین
سوجوک آکوپانکچریست- هیپنوتراپیست
نشانی: رشت، سلیمانداراب، بالاتر از آرامگاه میرزا
تلفن: ۴۲۲۳۹۵۳

Email: hamidakhavein@yahoo.com