پزشکان گیل

یک چینی مخالف دولت جایزه‌ی صلح نوبل را برد. لیو شیائوبو معروف‌ترین زندانی سیاسی در کشور کمونیستی چین، در حالی جایزه‌ی صلح نوبل را از آن خود کرد که هم‌اکنون نیز به‌دلیل آن‌چه «اقدام در جهت براندازی نظام» خوانده می‌شود، در زندان به‌سر می‌برد.

کمیته‌ی نروژی صلح نوبل بر آن شد تا از سر تقدیر به آن‌چه «فعالیت‌های بلندمدت و به‌دور از خشونت» آقای لیو شیائوبو خواند، جایزه‌ی صلح نوبل سال ۲۰۱۰ را به وی اهدا کند.

بنا بر آن‌چه در بیانیه‌ی اهدای جایزه آمده است، این کمیته همیشه بر این اعتقاد راسخ بوده که رابطه‌ی تنگاتنگی میان حقوق بشر و صلح برقرار است و به بیان دیگر، رعایت حقوق بشر پیش‌زمینه‌ی برقراری «برادری میان ملت‌ها» است که از موارد مذکور در وصیت‌نامه‌ی آلفرد نوبل است.

از جمله دیگر کاندیداهای این جایزه می‌توان به سیما ثمر (فعال حقوق زنان در افغانستان)، اسوتلانا گانوشکینا (فعال حقوق بشر در روسیه) و هلموت کهل (صدراعظم اسبق آلمان به‌دلیل نقشش در اتحاد آلمان) اشاره کرد.

لیو که سال ۱۹۸۹ در تظاهرات میدان تیان‌آن‌من هم حضور داشت، نقش اساسی در تدوین «منشور ۰۸» بازی کرده است. این منشور که فراخوانی برای اصلاحات سیاسی و حقوق شهروندی است، از لحاظ محتوا بسیار شبیه به «منشور ۷۷» چک‌اسلواکی بوده و در شصتمین سال‌روز رونمایی از اعلامیه‌ی جهانی حقوق بشر (۱۰ دسامبر ۲۰۰۸) منتشر شده است. تا ماه می سال ۲۰۰۹، حدود ۸۶۰۰ نفر از مردم چین منشور فوق را که به‌امضای ۳۵۰ نفر از روشنفکران و فعالان حقوق ‌بشر کشور چین رسیده بود، امضا کردند ولی دیری نگذشت که برخوردهای قضایی با تهیه کنندگان آن آغاز شد. در ۲۳ ژوئن سال ۲۰۰۹ لیو را دستگیر کردند و چند ماه بعد، در دهم دسامبر به اتهام «اقدام به براندازی» دادگاه مجرمش شناخت و حکم داد که ۱۱ سال دربندش کنند و دو سال محروم از حقوق سیاسی.

واکنش جهانی

در هنگام پخش اخبار مربوط به اهدای جایزه، دولت چین روی شبکه‌های BBC و CNN پارازیت فرستاد. همچنین سخنگوی وزارت امور خارجه‌ی چین این عمل را محکوم کرد و آن را «عملی سراپا غلط» نامید. فراتر از آن دولت چین با صدور بیانیه‌ای ضمن تهدید تلویحی دولت نروژ به «آسیب به روابط دوجانبه»، لیو را تبهکار خواند و مدعی شد دادن جایزه‌ی صلح به او مغایر ارزش‌ها و اصول این جایزه است.

این در حالی است که باراک اوباما، رییس‌جمهور آمریکا و برنده‌ی سال گذشته‌ی این جایزه ضمن استقبال از اهدای جایزه به لیو، وی را «سخنگوی فصیح و شجاعی برای پیشبرد ارزش‌های جهانی از طریق راه‌های صلح‌آمیز و غیرخشن، شامل حمایت وی از دموکراسی، حقوق بشر و حاکمیت قانون» خواند و درباره‌ی اوضاع سیاسی چین گفت: «اصلاحات سیاسی چین به‌سرعت پیشرفت چشمگیر اقتصادی این کشور که موجب نجات میلیون‌ها نفر از فقر شده، پیشرفت نکرده است.» از سوی دیگر، دالایی لاما، رهبر مذهبی بوداییان تبت که خود در سال ۱۹۸۹ جایزه‌ی صلح نوبل را به‌دست آورد نیز از اعطای این جایزه به شیائوبو استقبال کرد و رییس‌جمهور تایوان نیز آن را یک پیروزی تاریخی خواند. همچنین خبرگزاری‌های غربی نیز به‌طور گسترده اخبار مربوط به این جایزه را پوشش داده و از آن به‌عنوان «فریاد آزادی پشت میله‌های استبداد» یاد کرده‌اند.

زندگی لیو در یک نگاه

لیو شیائوبو در سال ۱۹۵۵ در خانواده‌ای روشنفکر به‌دنیا آمد. از سال ۱۹۶۹ تا ۱۹۷۳ پدرش وی را با خود به مغولستان مرکزی برد. به سال ۱۹۵۲ لیسانس ادبیات و در سال ۱۹۸۴ هم فوق‌لیسانس این رشته را گرفت و پس از فارغ‌التحصیلی عضو هیات علمی دانشگاه پکن شد و در سال ۱۹۸۸ دکترایش را از همان دانشگاه دریافت کرد. در سال ۱۹۸۹ در آمریکا به‌سر می‌برد که به‌دنبال شروع حوادث تیان‌آن‌من عزم بازگشت به چین کرد. وی در سال ۱۹۹۶، پیش از زندانی شدن، با لیو‌ شیا- عکاس، نقاش و شاعر- ازدواج کرد. شیا هم‌اکنون در چین زندگی می‌کند و به گزارش خبرگزاری فرانسه، چند روز پس از انتشار خبر اهدای جایزه به همسرش، بازداشت خانگی شده و تلفنش ضبط شده است.

مهراب جوزی

دانشجوی کارشناسی ارشد مترجمی زبان انگلیسی

Email: mehrabjowzi@gmail.com

اسلو، ۸ اکتبر ۲۰۱۰

کمیته‌ی نروژی جایزه‌ی تصمیم گرفته است جایزه‌ی صلح نوبل را در سال ۲۰۱۰ اهدا کند به لیو شیائوبو (Liu Xiaobo) به پاس فعالیت‌های بلندمدت و به‌دور از خشونت او در جهت حقوق بنیادین بشر در چین.