پزشکان گیل

جایزه‌ی نوبل معتبرترین جایزه‌ی علمی است که به یک دانشمند تعلق می‌گیرد. این جایزه‌ در سال ۱۸۹۵ به وصیت کارخانه‌دار و شیمیدان سوئدی، آلفرد نوبل، که بیشتر او را به‌دلیل اختراع دینامیت می‌شناسند، پایه‌گذاری شد.
در سال ۱۹۰۱ میلادی نخستین جوایز بنیاد نوبل اهدا شد. طبق وصیت نوبل، ۵ جایزه به‌طور سالانه در رشته‌های فیزیک، شیمی، فیزیولوژی و پزشکی، ادبیات و صلح به افرادی که بیشترین خدمت را به بشر کرده باشند، تعلق می‌گیرد.
ششمین جایزه یعنی نوبل اقتصاد نیز در سال ۱۹۶۸ میلادی توسط بانک مرکزی سوئد پایه‌گذاری شد که البته در فهرست جوایز مرتبط با بنیاد نوبل جایی ندارد.
۴ هیات مخصوص اعطای جایزه که تحت اساسنامه‌ی بنیاد نوبل فعالیت می‌کنند عبارت‌اند از: «فیزیک- شیمی- اقتصاد»، «ادبیات»، «فیزیولوژی و پزشکی» و «صلح».

انتخاب نامزدها و برندگان نوبل فیزیولوژی و پزشکی
نامزد شدن و انتخاب برگزیدگان نوبل فیزیولوژی و پزشکی تنها از راه دعوت انجام ‌می‌شود. کمیته‌ی نوبل فرم‌های محرمانه‌ای به افراد ذی‌صلاح و واجد شرایط ارسال ‌می‌کند تا افراد نامزد برای نامزدی نوبل پزشکی و فیزیولوژی را معرفی کنند. اسامی نامزد‌‌ها و سایر اطلاعات درباره‌ی آن‌ها تا ۵۰ سال بعد نمی‌تواند آشکار شود.
انستیتوی کارولینسکا (به سوئدی: Karolinska institutet) موسسه‌ای علمی و غیردولتی است که وظیفه‌ی انتخاب برنده‌ی جایزه‌ی نوبل در رشته‌ی فیزیولوژی و پزشکی را برعهده دارد. انستیتوی کارولینسکا یکی از بزرگ‌ترین دانشگاه‌های علوم پزشکی اروپاست که در شهر استکهلم سوئد واقع شده ‌است. هیات انتخاب برگزیدگان ۵۰ عضو دارد. کمیته‌ی نوبل بخش و پیکره‌ی اصلی آن است که نامزد‌ها را غربال ‌می‌کند. کمیته شامل ۵ عضو و دبیر هیات انتخاب‌کنندگان نوبل است. کسانی واجد شرایط دریافت جایزه‌ی نوبل هستند که از طرف افراد کارشناسی معرفی شوند که خود از کمیته‌ی نوبل دعوت‌نامه دریافت کرده‌اند تا اسامی را برای رسیدگی تسلیم کنند. کسی نمی‌تواند خود را نامزد کند. همچنین هیچ جایزه‌ای پس از مرگ نامزدها اهدا نمی‌شود، مگر این‌که فوت پس از اعلام نام برنده رخ داده باشد.
مراحل نامزدی و گزینش
در ماه سپتامبر کمیته‌ی نوبل فرم‌های محرمانه را برای ۳۰۰۰ کارشناس ارسال ‌می‌کند. افراد دریافت‌کننده‌ی فرم که حق پیشنهاد نامزدهای نوبل پزشکی و فیریولوژی را دارند فقط جزو این گروه‌ها هستند: استادان دانشگاه‌های علوم پزشکی سوئد، دانمارک، نروژ، فنلاند و ایسلند؛ استادان دانشکده‌های پزشکی ۶ کشور دیگر منتخب هیات نوبل با در نظر گرفتن توزیع مناسب وظیفه و جایگاه علمی در سایر کشورهای دنیا؛ برندگان پیشین نوبل پزشکی و فیزیولوژی؛ اعضای هیات انتخاب‌کنندگان دانشگاه کارولینسکا؛ اعضای سوئدی یا غیرسوئدی آکادمی سلطنتی علوم سوئد و شاغلین علوم طبیعی که هیات آنان را مناسب بررسی بشناسد.
آخرین مهلت تکمیل فرم‌ها ۳۱ ژانویه‌ی سال بعد است. به این ترتیب اولین کاندیدا‌ها مشخص ‌می‌شوند. سپس در ماه‌های مارس و می اسامی این کاندیدا‌ها برای متخصصینی که به‌طور ویژه انتخاب شده‌اند تا کار کاندیدا‌ها را ارزیابی کنند، ارسال ‌می‌شود. دو ماه آینده صرف نوشتن گزارش‌ها می‌شود تا در ماه سپتامبر سال بعد کمیته‌ی نوبل گزارش و پیشنهادهای خود را به افراد هیات نوبل ارسال دارد. طی دو هفته این اسامی در هیات بحث ‌می‌شود و در اوایل اکتبر برندگان نوبل اعلام ‌می‌شوند.
مراسم اهدای جوایز دهم دسامبر هر سال مصادف با سال‌روز درگذشت آلفرد نوبل در استکهلم انجام ‌می‌شود و جوایز که شامل مدال، دیپلم و مدارکی است که مبلغ جایزه را تایید ‌می‌کند به برنده تقدیم ‌می‌شود. مبلغ جایزه با توجه به سود سالانه‌ی حاصله از پشتوانه‌ی مالی بنیاد، معمولاً هر ساله افزایش می‌یابد و امسال تقریباً ۵/۱ میلیون دلار است.

مدال نوبل در پزشکی
مدال نوبل انستیتوی کارولینسکا تصویری از یک پزشک است که کتابی گشوده بر دامن دارد و در حال جمع‌آوری قطرات آبی است که از سنگ می‌ریزد تا تشنگی دختر بیماری را فرو‌نشاند. همچنین این عبارت که برگرفته از یک شعر لاتین است روی آن نوشته شده است:
Inventas vitam juvat excoluisse per artes
به‌معنی: «برای آنانی که زندگی بهتر روی زمین با یافته‌های نوین آنان فراهم شده است».

ترین‌های نوبل پزشکی و فیزیولوژی
– اولین جایزه‌ی نوبل پزشکی در سال ۱۹۰۱ به امیل آدولف ون برینگ از کشور آلمان برای تلاش در مبارزه با بیماری دیفتری اهدا شد. در ۸ دوره یعنی از ۱۹۱۵ تا ۱۹۱۸، ۱۹۲۱، ۱۹۲۵ و نیز از ۱۹۴۰ تا ۱۹۴۲ جایزه‌ی پزشکی و فیزیولوژی اهدا نشد.
– از کل ۱۰۱ جایزه‌ی اهدا شده در پزشکی و فیزیولوژی تا سال ۲۰۰۹، در ۳۸ دوره برنده‌ی جایزه فقط یک نفر بود. ۳۱ جایزه مشترکاً بین دو نفر و ۳۲ جایزه نیز بین سه نفر تقسیم شد. در مجموع از سال ۱۹۰۱ تا کنون ۱۹۶ نفر برنده‌ی جایزه‌ی نوبل پزشکی و فیزیولوژی شده‌اند.
– جوان‌ترین برنده‌ی نوبل پزشکی فردریک جی. بانتینک از کشور کانادا بود که در ۳۲ سالگی موفق به دریافت نوبل شد. وی در سال ۱۹۲۳ به‌همراه جان جیمز ریچارد مک‌لود از کانادا به‌دلیل کشف انسولین نوبل دریافت کردند. مسن‌ترین دریافت‌کننده‌ی نوبل فیزیولوژی پزشکی نیز پیتون روس آمریکایی است که در سال ۱۹۶۶ به‌علت کشف ویروس‌های تومورزا به‌همراه یک آمریکایی دیگر نوبل گرفت. وی در زمان دریافت جایزه ۸۷ سال داشت.
– از ۱۹۶ دریافت‌کننده‌ی نوبل پزشکی تنها ۱۰ نفر خانم هستند. اولین بانویی که جایزه‌ی نوبل پزشکی را دریافت کرد گرتی ترزا کوری از ایالات متحده بود که به‌همراه کارل فردیناند کوری برای کشف فرایند تبدیل کاتالیتیک گلیکوژن و برناردو آلبرتو هوسای به‌علت کشف نقش هورمون‌های لوب قدامی هیپوفیز در متابولیسم قند در سال ۱۹۴۷ به‌طور مشترک نوبل گرفت. از این ۱۰ خانم تنها باربارا مک لین‌توک بود که در سال ۱۹۸۳ به‌علت کشف عوامل ژنتیکی متحرک به‌تنهایی جایزه گرفت و بقیه جایزه را به‌طور مشترک دریافت داشتند. ریتا لوی مونتالچینی ایتالیایی برنده‌ی جایزه‌ی نوبل در سال ۱۹۸۶ به‌علت کشف فاکتور‌های رشدی، مسن‌ترین برنده‌ی در قید حیات است و در سال ۲۰۱۰ یکصدمین سالگرد تولدش را جشن گرفته است.
– آدولف هیتلر مانع شد که گرهارد دوماک، آلمانی برنده‌ی نوبل پزشکی ۱۹۳۹، همچون ریچارد کان و آدولف بوتنات برندگان نوبل شیمی ۱۹۳۹ و ۱۹۳۸ جوایز خود را دریافت کنند. دوماک چند سال بعد دیپلم و مدال خود را دریافت کرد.
– هیچ دانشمندی در رشته‌ی پزشکی و فیزیولوژی تا کنون دو بار برنده‌ی نوبل نشده است.
– برندگان خانوادگی نوبل: گرتی کوری و کارل کوری زوجی بودند که در سال ۱۹۴۷ برنده‌ی نوبل پزشکی شدند. کارل‌ هانس سیمون فون اولر کلپین پدر در سال ۱۹۲۹ برنده‌ی نوبل شیمی شد و پسرش فون اولر در سال ۱۹۷۰ برنده‌ی نوبل پزشکی شد. آرتور کرن‌برگ در سال ۱۹۵۹ برنده‌ی جایزه‌ی نوبل پزشکی و پسرش راجر کرن‌برگ در ۲۰۰۶ برنده‌ی نوبل شیمی شد. جان تیم برگن و نیکولاس تیم برگن دو برادری بودند که به‌ترتیب برنده‌ی نوبل اقتصاد ۱۹۶۹ و پزشکی ۱۹۷۳ شدند.

برندگان نوبل در قرن حاضر
سال ۲۰۰۱: لیرت ول، تیم هارت و پاول نت از ایالات متحده برای اکتشافات‌شان در زمینه‌ی نحوه‌ی کارکرد چرخه‌ی سلولی.
سال ۲۰۰۲: سیدنی برنر، رابرت هارویتز از ایالات متحده و جان یی. سالستون از بریتانیا برای تنظیم سلولی نمو اندام و مرگ سلولی برنامه‌ریزی شده.
سال ۲۰۰۳: پال لاتربر و سر پیتر منزفیلد از ایالات متحده برای کشف ام‌آرآی.
سال ۲۰۰۴: ریچارد اکسل و لیندا باک از ایالات متحده برای پژوهش در مورد حس بویایی در انسان و کشف خانواده‌ای از ژن‌ها.
سال ۲۰۰۵: باری مارشال و رابین وارن استرالیایی برای کشف هلیکوباکتر پایلوری و رابطه‌اش با ایجاد زخم‌های دوازدهه و معده.
سال ۲۰۰۶: اندرو فایر و کریگ ملو از ایالات متحده برای موفقیت در کشف روند اطلاعات ژنتیکی درون سلول.
سال ۲۰۰۷: اولیور اسمیتیز و ماریو آر. کپچی از ایالات متحده و سر مارتیتن جی. اوانس بریتانیایی برای ابداع هدف‌گرفتن ژن، برای ایجاد تغییرات ژنتیکی در موش‌های آزمایشگاهی.
سال ۲۰۰۸: لوک مونتانیه و فرانسوا باره سینوسی از فرانسه برای کشف ویروس نقص ایمنی انسانی، عامل انتقال بیماری ایدز، و هارولد زورهاوزن از آلمان برای تحقیق در مورد سرطان گردن رحم و ارتباط ویروس اچ‌پی‌وی با این بیماری.
سال ۲۰۰۹: یکصدمین جایزه‌ی نوبل به الیزابت بلک‌برن، کارول گریدر و جک ژوستاک از ایالات متحده به‌دلیل کشف چگونگی حفاظت از کروموزوم‌ها توسط تلومرها و آنزیم تلومراز.
سال ۲۰۱۰: رابرت ادواردز بریتانیایی به‌دلیل تلاش‌هایش در جهت درمان نازایی و باروری آزمایشگاهی.

Ref:
fa.wikipedia.org
nobelprize.org/nobel_prizes/medicine