پزشکان گیل

یک اثر ادبی- فلسفی، پنج رمان خارجی، و فقط دو مجموعه داستان ایرانی… (اگر رها فتاحی خودش داستاننویس نبود هم لابد خارجیها را پیشنهاد میکرد.)
امسال علاوه بر سه تن از همکاران پزشک، دو تن از همکاران مجله هم کتاب‌های مورد پسندشان را معرفی کرده‌اند. امیدوارم با انتخاب و خواندن این کتاب‌ها، در کنار سایر برنامه‌هایی که در نظر گرفته‌اید، تعطیلات پربار، خلاق و لذت‌بخشی داشته باشید.

تفسیرهای زندگی
دکتر محمود خیابانی
گروه پزشکی به‌دلیل نیاز به مطالعه‌ی حرفه‌ای، کمتر فرصت بررسی همه‌ی آثار بزرگان شعر و ادب جهان را پیدا می‌کند. آقای ویل دورانت با دید عمیق فلسفی خود آثار رمان‌نویسان، شاعران و فیلسوفان معاصر خود را که برندگان جایزه‌ی نوبل هستند، مطالعه و چکیده‌ی آن را به‌صورت شرح زندگی و آثار آنان از دیدگاه هر یک، تحت عنوان «تفسیرهای زندگی» منتشر کرده است تا معلوم کند: «کدام شیوه‌ی زیستن برای انسان عاقل بیشترین ارزش را دارد.»
گرچه زمانی از تالیف و انتشار کتاب می‌گذرد، ولی قابل دسترسی است و جوینده یابند است.

تفسیرهای زندگی
ویل و آریل دورانت
برگردان: ابراهیم مشعری
انتشارات نیلوفر، چاپ پنجم، ۱۳۸۵
۵۹۳ ص، ۸۵۰۰ تومان

زورو
دکتر رقیه حج‌فروش
آن وقت‌ها که کوچک بودم، یک روز یادم نیست به چه مناسبتی من و برادرم از مادر و پدر یک هدیه گرفتیم. من یک دست لباس پرستاری و برادرم هم یک دست لباس زورو. از آن روز به بعد تا مدت‌ها موقع بازی‌های‌مان من نقش پرستار داشتم و برادرم هم زورو. او همه را نجات می‌داد و من هم مداوای‌شان می‌کردم. اما گاهی دلم می‌خواست من زورو باشم و با رشوه و گاه تهدید زمان کوتاهی ماسک و شنل و کلاه و شمشیر زورو را قرض می‌گرفتم و می‌شدم زوروی قهرمان…
تا سال‌ها این‌که زورو کیست و این‌که یک قهرمان افسانه‌ای است یا حقیقتاً وجود دارد ذهنم را مشغول می‌کرد. اما با گذشت زمان و ظهور قهرمان‌های جدید، دیگر تصویر زورو در ذهنم کمرنگ شد تا…
چند ماه قبل که شنیدم «شهر کتاب» باز شده است، همان روزهای اول رفتم تا نگاهی به کتاب‌ها بیاندازم. در قفسه‌ی رمان‌های خارجی و آمریکای لاتین چشمم افتاد به کتاب «زورو» نوشته‌ی ایزابل آلنده (Isabel Allende). بدون تردید برداشتمش و در قسمت مقدمه از زبان نویسنده خواندم:
این داستان شرح حال «دیه گو دلاوگا»ست و این‌که او چگونه به زوروی افسانه‌ای بدل شد. سرانجام می‌توانم هویت او را که سال‌ها همچون رازی حفظ شده آشکار کنم… من ناگزیرم این ماجراها را بازگو کنم تا دینم را به دیه‌گویی که برای عدالت جانش را به‌خطر انداخت ادا کرده و ذره‌ای ناچیز از هدف او را نشان دهم. رشادت و قهرمانی جزای ناخوشایندی دارد. قهرمانان کمی وجود دارند که عاطفی، احساسی، اهل دل و خوش‌گذران باشند. بگذارید بی‌پرده بگویم: هیچ قهرمانی مثل زورو نیست.
همین جملات برای خریدن و خواندن این کتاب کافی بود. گرچه با توجه به حجم بالای کتاب، خواندنش وقت زیادی می‌برد. اما قلم شیرین آلنده و روانی داستان و شاید هم شخصیت جذاب قهرمان اصلی مانع از این می‌شود که نظم ذهنی داستان با وجود فاصله‌هایی که گاه‌به‌گاه در زمان خواندن ایجاد می‌شود از دست برود.
خواننده در حالی که از ماجراجویی‌های زورو لذت می‌برد و اعتماد به‌نفس او را تحسین می‌کند، اما از نمود ضمیر متعالی خیرخواهی، آرمان‌گرایی و در یک کلمه انسانیت او سرشار می‌شود. زورو هم مانند همه‌ی آدم‌های دیگر صفاتی انسانی دارد: عاشق می‌شود، شیطنت می‌کند و گاهی هم دروغ می‌گوید، اما کمال انسانی را هم به نمایش می‌گذارد و به عدل و عدالت مفهوم می‌بخشد.
خواندن این کتاب را در تعطیلات که فرصت بیشتری برای خواندن هست، به شما توصیه می‌کنم.

زورو
ایزابل آلنده
برگردان: محمدعلی مهمان‌نوازان
انتشارات مروارید، ۱۳۸۷
۴۲۱ ص، ۵۵۰۰ تومان

روز هفتم
دکتر نسیم کوشا
دلیل اصلی نگارش این یادداشت در واقع برداشتن این مسوولیت از دوش همسرم بود که در مناسبتی به دکتر جوزی گران‌قدر برخورد کرده و بله را گفته بود! به‌هر صورت به‌دلیل چندین سال مطالعه‌ی کتاب‌های درسی برای دوره‌ی پزشکی عمومی و تخصصی، عملاً و با شرمندگی از مطالعه‌ی کتاب‌های خارج از درس فاصله گرفته بودم تا بعد از تمام شدن دوره‌ی تحصیل رسمی در ۶ ماه قبل و بعد از یک ماراتن فشرده‌ی مطالعه‌ی درسی برای بورد تخصصی، ناگهان احساس خلاء شدیدی کردم. در این زمان بود که به‌طور اتفاقی کتاب «کیمیاگر» اثر نویسنده‌ی برزیلی پائولو کوئلیو (Paulo Coelho) را مطالعه کردم و این شروع آشنایی من با آثار این نویسنده بود.
«کیمیاگر» مرا به سرچشمه‌ی زلالی رساند که می‌توانستم سال‌ها تشنگی‌ام را با آن سیراب کنم. شاید به‌علت نزدیکی آرا و عقاید بیان شده در این کتاب با آن‌چه سال‌ها در اعماق قلب و روحم به آن باور داشتم به این احساس زیبا رسیده‌ام. این کتاب شرح سفر انسان به اعماق روح زندگی است. هر کدام ما بر اساس باورهای شخصی‌مان به شناخت و جهان‌بینی خودمان از زندگی رسیده‌ایم ولی این کتاب دیدی انسانی و بسیار شریف به زندگی را پیش روی خواننده می‌گذارد.
البته آن‌چه من قصد معرفی آن را در این صفحه دارم، سه‌گانه‌ی «روز هفتم» از این نویسنده‌ی بزرگ است. این سه کتاب شامل: «ورونیکا تصمیم می‌گیرد بمیرد»، «شیطان و دوشیزه پریم» و «کنار رود پیدرا نشستم و گریستم» است که هر کدام شرح یک هفته از زندگی یک انسان و جامعه‌ی اطراف اوست. قرار گرفتن انسان‌ها در موقعیت‌هایی که باعث عمیق‌تر شدن آن‌ها در حقیقت زندگی و باورهای انسانی موجود در آن می‌شود. خواندن این کتاب‌ها بدون شک باعث تلطیف احساس و روح و روان خواننده می‌گردد و شاید این تصمیم را در قلب هرکدام از خواننده‌ها ایحاد می‌کند که می‌توانیم در روزهایی که در اختیار داریم و نام این مجموعه را «زندگی» نهاده‌ایم، به نیکی‌های وجودمان فرصت بیشتری ‌دهیم؛ باشد که جامعه‌ای شریف‌تر و مهربان‌تر داشته باشیم.
کوئلیو می‌گوید:
همواره اعتقاد داشته‌ام که چه در هر انسان و چه در سراسر جامعه، دگرگونی‌‌های ژرف در دوره‌های زمانی بسیار کوتاهی رخ می‌دهند. درست آن‌گاه که هیچ انتظارش را نداریم، زندگی پیش روی ما مبارزه‌ای می‌نهد تا شهامت و اراده‌مان را برای دگرگونی بیازماید. از آن لحظه به بعد، حاصلی ندارد که وانمود کنیم چیزی رخ نداده است یا بهانه بیاوریم که هنوز آماده نیستیم. این مبارزه منتظر ما نمی‌ماند. زندگی به پشت سر نمی‌نگرد. یک هفته فرصت زیادی است تا تصمیم بگیریم که سرنوشت خود بپذیریم یا نه.

ورونیکا تصمیم می‌گیرد بمیرد
پائولو کوئلیو
برگردان: آرش حجازی
انتشارات کاروان، چاپ بیست و دوم، ۱۳۸۸
۲۴۰ ص، ۴۲۰۰ تومان

شیطان و دوشیزه پریم
پائولو کوئلیو
برگردان: آرش حجازی
انتشارات کاروان، چاپ چهاردهم، ۱۳۸۳
۲۴۰ ص، ۴۲۰۰ تومان

کنار رود پیدرا نشستم و گریستم
پائولو کوئلیو
برگردان: آرش حجازی
انتشارات کاروان، ۱۳۸۰
۲۲۴ ص، ۳۰۰۰ تومان

فرزند پنجم
فرشته جوزی
«فرزند پنجم» کتابی است که فکر می‌کنم هر کسی از خواندن آن لذت ببرد، به‌ویژه پدر و مادرها یا هر کسی که به‌نحوی در زندگی خود مشکلاتی دارد.
این کتاب اثر دوریس لسینگ (Doris Lessing)، برنده‌ی جایزه‌ی نوبل ۲۰۰۷ است. داستان کتاب درباره‌ی زن و مرد جوانی است که تصمیم می‌گیرند زندگی جدیدی شروع کنند، خانواده‌ای بزرگ تشکیل دهند و برای خود آینده‌ای روشن و زیبا را به‌تصویر بکشند. داستان خیلی خوب و زیبا شروع می‌شود: خانه‌ای بزرگ و مهمان‌هایی زیاد که به این خانه پای می‌گذارند، و پس از آن فرزندانی سالم و باهوش که یکی پس از دیگری به‌دنیا می‌آیند و زندگی را برای آن‌ها شیرین‌تر و زیباتر می‌کنند. تا این‌که مادر خانواده فرزند پنجم را باردار می‌شود؛ فرزندی که دل مادر را آشوب می‌کند، امانش را می‌برد و وقتی هم که به‌دنیا می‌آید مشکلاتی به‌وجود می‌آورد که زندگی را به‌کام پدر و مادر تلخ می‌کند؛ مشکلاتی که بهتر می‌دانم خودتان در کتاب بخوانید.
این کتاب رمانی کوتاه و لذت‌بخش است که با خواندن آن نمی‌دانید ساعت چطور می‌گذرد. وقتی هم به انتهای کتاب می‌رسید شما را به فکر می‌برد که زندگی خودتان چطور گذشته است یا از این به بعد آن را چطور می‌توانید بگذرانید.
شاید بتوان گفت «فرزند پنجم» داستانی است زیبا و روان از زندگی یک زوج، ولی با یک‌سری واقعیت‌های تلخ پدر و مادر بودن. آیا چون پدر یا مادرید، باید خود را نادیده بگیرید و فدایی بچه‌ها کنید؟
وقتی چشم باز می‌کنیم، می‌بینیم زندگی چقدر کوتاه است. حالا با زندگی‌ای که خودمان دل‌مان می‌خواست شروع کنیم ولی آن‌طور که پیش‌بینی می‌کردیم نشد، چه باید کرد؟ آیا زندگی برای یک پدر و مادر خسته جای مبارزه می‌گذارد؟
برای سنجش خودمان هم که شده باید این داستان را بخوانیم و به آن فکر کنیم.
دوریس لسینگ نویسنده‌ای انگلیسی است که ۹۱ سال پیش به‌دلیل شغل پدر در بانک شاهنشاهی کرمانشاه، در این شهر متولد شد و تا کنون جز جایزه‌ی نوبل، برنده‌ی ۱۶ جایزه‌ی ملی و بین‌المللی دیگر هم شده است.

فرزند پنجم
دوریس لسینگ
برگردان: مهدی غبرایی
نشر ثالث، چاپ اول، ۱۳۸۷
۱۶۱ ص، ۳۲۰۰ تومان

دو مجموعه داستان
رها فتاحی
برای من که به‌واسطه‌ی حرفه‌ام بیشتر وقتم را با کتاب و روزنامه می‌گذرانم، انتخاب یک یا دو کتاب برای آن‌که معرفی شوند تا شاید خوانده شوند کار دشواری است. با این‌حال امروز در خلوتم می‌گویم: خدایا شکر که بازار نشر کتاب و روزنامه این‌قدر خراب است، چرا که همین‌ها که اندک‌اند و چاپ می‌شوند را نمی‌رسیم که بخوانیم چه رسد اگر… .
با تمام این اوصاف، دو مجموعه داستان را از میان آن‌هایی که در سال ۸۸ توزیع شدند و خواندم انتخاب کرده‌ا‌‌م، که از قضا هر دو از نشر چشمه است.
در راه ویلا: اولین مجموعه «در راه ویلا»، دومین مجموعه داستانِ فریبا وفی است؛ مجموعه داستانی متشکل از ۹ داستان کوتاه که تمام‌شان در فضایی رئال روایت می‌شوند. روند زندگی آپارتمانی امروز که در قالب داستان‌هایی مدرن نهفته می‌شوند. راوی بیشتر داستان‌ها زنی سرخورده در فضای جامعه است. زنی که هربار به‌دلیلی به انزوا و تنهایی روی آورده است، خواسته یا ناخواسته! و از این رو شاید بسیارانی بر این باور باشند که می‌توان این مجموعه را در تقسیم‌بندیِ داستان‌های مردانه و زنانه– که در درستی‌اش شک دارم- در راسته‌ی زنانه‌ها قرار داد.
زبان ساده‌ی داستان‌های وفی و عدم پیچیدگی‌های تکنیکی دو عاملی است که سبب می‌شود مخاطبِ عامِ داستانِ کوتاه نیز با داستان‌ها همراه شود، و این شاید بهترین دلیل برای معرفی این کتاب برای تعطیلات نوروز باشد.
برف و سمفونی ابری: این مجموعه داستان اما سرشار از تخیل است؛ تخیلی شیرین آمیخته با وهم که می‌تواند در مخاطب کششی ایجاد کند که کمتر با خواندن داستان‌های فارسی برایش پیش آمده. هر ۷ داستانِ این مجموعه، قصه‌گون هستند که در آن‌ها یکی از بزرگترین خلاهای داستان‌نویسی ایران، یعنی نبود قصه، احساس نمی‌شود.
روایت‌ها بیشتر اول شخص هستند؛ اول شخصی که کمی با باورداشت‌های بومی درگیر است و این شاید بزرگ‌ترین ویژگیِ مشترک این داستان‌ها باشد. برف و سمفونی ابری امسال دو جایزه‌ی ادبی «روزی روزگاری» و «جایزه‌ی‌‌ منتقدان» را با عنوان بهترین مجموعه داستان سال به خود اختصاص داده است.
این مجموعه دومین مجموعه داستان پیمان اسماعیلی پس از تجربه‌ی اولش، «جیب‌های بارانی‌ات را بگرد»، است که در دو ماه آخر سال و مانند همیشه بعد از اعلام نتایج جوایز ادبی به بالاهای بازار فروش کتاب رفت.

برف و سمفونی ابری
پیمان اسماعیلی
نشر چشمه، چاپ اول، ۱۳۸۷
۹۶ ص، ۱۸۰۰ تومان

در راه ویلا
فریبا وفی
نشر چشمه چاپ اول، ۱۳۸۷
۱۰۴ ص، ۲۰۰۰ تومان