پزشکان گیل

 دکتر علیرضا مجیدی

شور خرد
فلسفه همیشه نماینده‌ی انسانی‌ترین بخش وجود ما بوده است. شاید آن‌چه به آن نیاز داریم، فرهیخنگی بیشتر نیست، بلکه فراخ‌اندیشی است. نیازی نیست باهوش‌تر از اینی که هست باشیم، نیازمندیم که شنونده‌های بهتری باشیم. فلسفه، بیش از هر چیز، فراخ‌اندیشی عمیق درباره‌ی دنیاست؛ شور خرد است.
در کتاب «شور خرد» مولفان تفکر و تحولات فرهنگ‌های مختلف را در طول دوره‌ای نزدیک به ۴۰۰۰ سال بررسی کرده‌اند. چنین کتابی به‌ضرورت باید ساده باشد که این کتاب نیز چنین است، اما خوشبختانه ساده‌انگارانه نیست. در این کتاب تفکر مقدم بر زندگی‌نامه‌ی متفکران است.
کتاب‌هایی که به‌اختصار به تاریخ فلسفه می‌پردازند، معمولاً دست‌کم به یکی از معایب زیر دچارند: بعضی از فلاسفه یا جنبش‌های فلسفی مهم را در کنار می‌گذارند؛ چون سعی دارند به دامنه‌ی بسیار گسترده‌ای از تفکرات فلسفی بپردازند دچار ساده‌انگاری می‌شوند؛ بخشی از فلسفه را که در سنت غربی جای ندارد، به‌کلی نادیده می‌گیرند… خوشبختانه نویسندگان «شور خرد» به‌خوبی از همه‌ی این معایب اجتناب کرده‌اند. بخش اول کتاب نه فقط به بررسی ریشه‌های یونانی فلسفه‌ی غرب می‌پردازد، بلکه به سنت‌های فلسفی هند و دیگر نقاط آسیا و نیز آفریقا و قاره‌ی آمریکا نظر دارد.
بخش دوم کتاب به دوره‌ای می‌پردازد که ابتدای ان خاستگاه مسیحیت است و بعد به ظهور اسلام و سپس به مطرح شدن اندیشه‌های آدام اسمیت می‌رسد.
بخش سوم کتاب با کانت آغاز می‌شود و با نگاهی اجمالی به پسامدرنیسم پایان می‌یابد.
با توجه به وسعت چشم‌اندازی که در این کتاب کوچک ارایه شده، نویسندگان توانسته‌اند تاریخ فلسفه را به شکلی واضح و روشن نشان دهند و در این کار نیز بسیار موفق بوده‌اند. چنان که حتی تازه‌واردان حوزه فلسفه نیز به‌کمک این کتاب می‌توانند سیر تحولات فلسفی را به‌آسانی پی بگیرند.
رابرت سالمن (۲۰۰۷-۱۹۴۲) در دانشگاه تگزاس استاد فلسفه بود. او بیش از ۴۰ کتاب در زمینه‌ی فلسفه چاپ کرد که بسیاری از آن‌ها با همکاری همسرش، کتلین هیگینز، نوشته شده است. سالمن جوایز متعددی از دانشگاه‌های آمریکا دریافت کرد و سخنرا‌نی‌هایش درباره‌ی نیچه و فیلسوفان اگزیستانسیالیست شهرت بسیار داشته است.
کتلین هیگینز (متولد ۱۹۵۲) نیز در دانشگاه تگزاس استاد فلسفه است. پژوهش‌های او درباره‌ی نیچه بسیار مورد توجه بوده و کتاب «زرتشت نیچه» که در سال ۱۹۸۹ چاپ کرد، یکی از کتاب‌های مهم دانشگاهی آمریکاست.
کتاب، همان‌طور که گفته شد، نثری ساده دارد و اگر شما احساس می‌کنید که معلومات فلسفی‌تان پایین است، با مطالعه‌ی آن می‌توانید نیاز اولیه‌ی خود را برطرف کنید.

تاریخ ایران مدرن
یرواند آبراهامیان در ارزیابی ریشه‌ای تاریخ معاصر ایران مدرن، افزون بر بررسی جامعه‌ی سده‌ی بیستم، موضوعاتی نظیر اکتشاف نفت، دخالت خارجی، نقش دودمان پهلوی و همچنین انقلاب ۱۳۵۷ و زایش جمهوری اسلامی را مورد واکاوی دوباره قرار داده است. ایران در این بین تجربیات دیگری را نیز از سر گذرانده است که از جمله می‌بایست به جنگ خانمان‌سوز عراق اشاره کرد.
نویسنده که یکی از ممتازترین تاریخ‌نویسان ایران کنونی به‌شمار می‌رود، در این اثر همزمان با بررسی فراز و نشیب‌های سیاست‌های بین‌المللی و منطقه‌ای کشور، با چیرگی هر چه تمام‌تر مردم ایران را در کانون توجه‌اش قرار داده است.
«تاریخ ایران مدرن» همین امسال منتشر شده و در عرض چند ماه به چاپ سوم رسیده است.

تاریخ جهان
«تاریخ جهان» تحولات و رخدادهای بشر را در چهل فصل از عصر حجر تا عصر اتم با زبانی بسیار ساده و صمیمی، بی‌تکلف، شیرین و جذاب روایت می‌کند؛ چنان که کثیری از خوانندگان آن، در گروه‌های سنی و سطوح آموزشی مختلف، گفته‌اند از مطالعه‌ی این کتاب نه‌تنها لذت برده‌اند، بلکه آن را دریچه‌ی نوینی به جهان تاریخی و تاریخ جهان یافته‌اند و بر آن شده‌اند که با کتاب‌های دیگری مطالعه‌ی تاریخ را پی بگیرند. مفسر لوس‌آنجلس تایمز می‌گوید گامبریچ به تاریخ جان می‌بخشد و خواننده را همراه خود در سفینه‌ای زمان‌پیما بر فراز تاریخ جهان به پرواز درمی‌آورد و او را همواره در طول کتاب به سیر و سلوکی فکری و عاطفی میان گذشته و حال وامی‌دارد.

برای مشاهده‌ی منابع و ارجاعات این مقاله می‌توانید به نسخه‌ی الکترونیک آن‌ در وبلاگ «یک پزشک»مراجعه کنید.

دکتر علیرضا مجیدی

Weblog: 1pezeshk.com
Email: alirezamajidi@gmail.com

شور خرد
تاریخ بسیار مختصر فلسفه‌ی چهار گوشه‌ی جهان
رابرت سالمن و کتلین هیگینز
نشر اختران، چاپ اول ۱۳۸۷
۲۰۸ ص، ۳۵۰۰ تومان

تاریخ ایران مدرن
یرواند آبراهامیان
ترجمه‌ی محمدابراهیم فتاحی
نشر نی، چاپ اول ۱۳۸۹
۳۵۲ ص، ۶۰۰۰ تومان

تاریخ جهان
ارنست گامبریچ
ترجمه‌ی علی رامین
نشر نی، چاپ اول ۱۳۸۹
۴۰۴ ص، ۶۸۰۰ تومان