پزشکان گیل

پزشکان نامی (۲۲)/ سیلویوس: خوب زیستن و شادمان بودن/ دکتر بهمن مشفقی

بدست پزشكان گيل • 6 اکتبر 2009 • دسته: پزشکان نامی

Sylvius بسیاری از پزشکان دوران کلاسیک معتقد بودند سلامتی حالت تعادلی را در بدن نشان می‌دهد و بیماری نشانگر آن است که در این تعادل اختلالی به‌وجود آمده است. از آغاز قرن هفدهم اوضاع و احوال تغییر یافت و پیشرفت خارق‌العاده‌ای در علوم قطعی خاصه در دانش‌های فیزیک و شیمی شروع شد. بنابراین کاملاً طبیعی بود که روش تفکر پزشکان در این عهد به‌تدریج با روش تفکر دوران کلاسیک قطع پیوند کند و مفاهیم بیماری دوران کلاسیک کنار گذاشته شود و بیش از پیش در این اندیشه باشند که بیماری و تندرستی را از نظرگاه‌های تازه و دانش‌های فیزیک و شیمی توضیح دهند.
پاراسلسوس و وان‌هلمونت دانش شیمی را به خدمت پزشکی گماشتند و به‌تدریج در دانش پزشکی قرن هفدهم گرایشی به‌وجود آمد که پزشکان با روش شیمیایی به تفکر بپردازند و از این روش پیروی کنند. پیشوای این مکتب فرانتس دوبوئه (Franz de le Boe, 1614-72) پزشک شهر «لیدن» بود که بیشتر با نام لاتینی شده‌ی خود «سیلویوس» (Sylvius) شهرت داشت.
سیلویوس در یک خانواده‌ی پروتستان فرانسوی که به هلند مهاجرت کرده بود در شهر «هانائو» چشم به جهان گشود. تحصیلات و مطالعات خود را در دانشگاه‌های آلمان و هلند انجام داد و در سال ۱۶۳۷ از دانشکده‌ی «بازل» درجه‌ی دکترای پزشکی گرفت. هنگامی که ۲۳ سال داشت به‌منظور این‌که از پدر و مادر خود دور نشود، در شهر زادگاه خود با دریافت حقوق و مقرری از انجمن شهر به کار پزشکی پرداخت.
پس از دو سال برای ادامه‌ی تحصیلات به پاریس رفت و سپس عازم هلند شد و در دانشگاه لیدن در نبات‌شناسی و کالبدشناسی تدریس کرد. طولی نکشید که دانشجویان بسیاری در اطراف او جمع شدند زیرا در کالبدشناسی استاد و فرزانه بود. وی کتابی در کالبدشناسی نوشت که سبب شد بعدها یکی از حفره‌های مغز را به نام او بگذارند.
پس از چندی دوستانش او را تشویق کردند محکمه‌ی طبابتی در آمستردام دایر کند. او این کار را کرد و طولی نکشید که یکی از پرمنزلت‌ترین پزشکان شهر آمستردام شد.
از خصوصیاتی که درباره‌ی او ذکر کرده‌اند این‌که مردی بسیار خوش‌قیافه و پرابهت و شادمان بود که در صورت اقتضا از سر دادن قهقهه‌ی خنده خودداری نمی‌کرد. شعارخود را «خوب زیستن و شادمان بودن» قرار داده بود. مردی بسیار مبادی آداب بود و شوخی‌های وی هرگز برخورنده و اهانت‌آمیز نبود. هرگز آن‌قدر شراب نمی‌خورد که مست شود و هیچ‌گاه کسی او را در این حال ندید. چنین توصیفی برای مردم هلند در قرن هفدهم به‌ندرت امکان داشت. همچنین چندان پایبند دریافت اجر مادی نبود و بینوایان را به‌رایگان معالجه می‌کرد.
سیلویوس به‌مدت ۱۷ سال با توفیق کامل در آمستردام به کار طبابت اشتغال داشت.
در سال ۱۶۵۸، هنگامی که کرسی تدریس پزشکی در دانشگاه لیدن بلامتصدی شد، به اتفاق آرا به این سمت منصوب گردید. در این زمان او هر چه دلش خواسته بود در آمستردام داشت: هم کاری که از انجام آن لذت می‌برد و هم از وجود دوستان خوب و حتی نشاط فراوان برخوردار بود.
طی سال‌هایی که سیلویوس به کار طبابت اشتغال داشت تجربه‌های فراوان اندوخته بود و به‌خوبی می‌دانست که بسیاری از نظرهای او بدیع‌اند. خود او با شدت و حرارت به اهمیت دانش شیمی در پزشکی واقف بود.
طولی نکشید که شهرت وی و بر اثر آن شهرت دانشگاهی که در آن تدریس می‌کرد در آفاق دوردست منتشر گردید و بر اثر آن دانشجویان بسیاری از هنگری (مجارستان)، روسیه، لهستان، آلمان، دانمارک، سوئد، سویس، ایتالیا، فرانسه و انگلستان برای استفاده از محضر او به لیدن هجوم آوردند. از اهمیت دانشگاه لیدن همان بس که تدریس دروس به زبان لاتینی انجام می‌گرفت و فارغ‌التحصیلان دانشگاه لیدن می‌توانستند در همه‌جا به کار بپردازند و در هر دانشگاهی به تدریس مشغول گردند.
راز موفقیت سیلویوس در چه بود؟ روش او در درمان بیماری‌ها بسیار ساده بود. وی براساس مسایل و مفاهیمی کار می‌کرد که همه مشخص و متوافق دوران بود.
طبق نظر سیلویوس تخمیر عبارت است از روشی که به‌واسطه‌ی آن ماده‌ای به ماده‌ی دیگر مبدل می‌شود. در نتیجه‌ی عمل تبخیر در بدن- که خود آن در نتیجه‌ی تاثیر ترشحات غددی است- غذاهایی که خورده می‌شوند در داخل بدن به خون تبدیل می‌گردند. محصولات نهایی این روش‌های تبدیل در بدن اسیدها و قلیاها هستند. هر گاه تعادل بین اسیدها و قلیاها در داخل بدن به‌صورت پابرجایی برق

رار بماند فرد مزبور سالم خواهد بود. در غیر این صورت، در شیمی بدنی اختلال حاصل خواهد شد و بیماری بروز می‌کند.
هدف درمان بیماری‌ها باید این باشد که قوای دستگاه بدن را مستقر دارند تا در مقابل بیماری مقاومت کند و آن را از بدن بیرون براند و علل بیماری را از میان بردارد و علامات بیماری را تخفیف بخشد. franciscus_sylvius_and_his_wife آثار سیلویوس از جمله کتاب «مباحثات پزشکی» او که در سال ۱۶۶۳ میلادی نشر یافت و کتاب «اندیشه‌های نو در اعمال پزشکی» که در سال ۱۷۷۱ میلادی منتشر شد و دیگر آثار او همه بدیع و ناشنیده وشامل سلسله‌ای از ملاحظات و مشاهدات صاحب ارزش بودند.
این پزشک طرفداران و علاقه‌مندان فراوانی در همه‌ی کشورها به‌ویژه در هلند، آلمان و انگلستان پیدا کرد.
سیلویوس پروتستانی بود از اهل عقل و استدلال و مردی شادمان بود که بیماران سپاسگزار و حق‌شناس و شاگردان ستایشگر به دور او حلقه زده بودند. با همه‌ی این احوال، آثار وان هلمونت از دوام و بقای بیشتری برخودار شدند! گویی آثار مردان خوشبخت کم‌دوام و زودگذر است و تنها کسانی که نان خود را با اشک چشم و خون جگر خورده‌اند می‌توانند با نیرویی ملکوتی آشنایی یابند.