پزشکان گیل

سرویس مرورگر بدن گوگل

۱/۱۰/۸۹، سیب پزشکی: ظاهراً شرکت گوگل قصد دارد تمام زمینه‌های دانش و اطلاعات را فتح کند. آخرین نوآوری گوگل هم در زمینه‌ی دانش پزشکی و آناتومی است: یک مرورگر سه‌بعدی برای بدن یا سرویس Google Body Browser. این سرویس که در نشانی bodybrowser.googlelabs.com قابل دسترسی است، برای اجرا به سیستم WebGL نیاز دارد. این سیستم در حال حاضر روی مرورگرهای کروم (محصول خود گوگل) وجود دارد و در صورتی که شما از آخرین ویرایش مرورگر کروم استفاده می‌کنید، می‌توانید در سرویس بدن گوگل جستجو کنید.
در این سرویس شما می‌توانید لایه‌های مختلف آناتومیکی بدن را همراه با درجات مختلف شفافیت ببینید و در صورت تمایل نام هرکدام از اعضا و شرایین و اعصاب و سایر جوارح را روی برچسب مشاهده کنید یا در میان ارگان‌های مختلف جستجو کنید.
به نظر می‌رسد با گسترده‌تر شدن امکانات تکنولوژی، به چیزی فرا‌تر از دود چراغ برای پیشرفت علمی نیاز باشد.

محققین موش‌های قطع نخاعی را به راه رفتن واداشتند
۵/۱۰/۸۹، سیب پزشکی: شباهت زیاد سیستم عصبی به یک سیستم الکترونیکی باعث شده تا مطالعات عصب‌شناسی به یکی از زمینه‌‌های مورد علاقه‌ی محققین تبدیل شود. به‌عنوان مثال در حال حاضر چند گروه از پزشکان رشته‌ی اعصاب دنیا مشغول تحقیق روی چگونگی کنترل و ارسال سیگنال‌های عصبی در افراد قطع نخاعی هستند‪. ‬ ‏
‏در این میان به‌تازگی گروهی از پژوهشگران دانشگاه لس‌آنجلس کالیفرنیا میانبری برای این کار ابداع کرده‌اند: «یک پل عصبی». این پل عصبی می‌تواند سیگنال‌های عصبی برای راه رفتن را از یک طرف ضایعه‌ی نخاعی به طرف دیگر آن انتقال دهد. آن‌ها با استفاده از این پل توانسته‌اند به موش‌های قطع نخاعی کمک کنند روی تردمیل بدوند. ‏
‏جالب است! اما حقیقت این است که ما هنوز فاصله‌ی زیادی تا توانایی انتقال پالس‌های دلخواه و تفکیکی اعصاب داریم. به‌عبارت دیگر محققین ما از دو موضوع در این موفقیت سود برده‌اند: اول این‌که پالس‌هایی که منجر به راه رفتن می‌شوند برخلاف سایر پالس‌ها نیاز به پیچیدگی خاص و تفکیک سیگنال‌ها برای هر دسته از اعصاب و عضلات ندارد. یک پالس آهسته که به اعصاب قسمت پایینی نخاع (بعد از ضایعه) وارد شود، باعث می‌شود که رفلکس قدم برداشتن آغاز شود، و به‌محض این‌که فشار وزن هم بر پا‌ها وارد شود، رفلکس راه رفتن ایجاد می‌شود. بنابراین ما تنها نیاز داریم که بدانیم چه زمانی باید پاهای عقبی موش را (که بعد از محل قطع نخاع قرار دارند) با یک پالس عصبی به راه رفتن وادار کنیم. ‏
‏مساله‌ی دوم این است که موش‌ها چهار پا دارند. این کار نه‌تنها حفظ تعادل را در آن‌ها نسبت به انسان دوپا راحت‌تر می‌کند، بلکه به ما کمک می‌کند بدون این‌که پالس‌های نخاعی قبل از ضایعه را ردگیری کنیم، بدانیم چه زمانی باید قسمت بعد از ضایعه را تحریک کنیم. چطور؟ الکترودهای EMG (اندازه‌گیری فعالیت الکتریکی عضلات) به پاهای جلویی موش وصل می‌شوند. هنگامی که موش می‌خواهد راه برود، این الکترود‌ها حرکات عضلات پاهای جلویی را حس می‌کنند و پالسی را به وسیله‌ای که در پشت موش قرار دارد می‌فرستند (این سیم‌ها و وسیله‌ی پشت موش در شکل دیده می‌شوند) سپس این وسیله‌ی کوچک سیگنال کوچکی به نخاع بعد از ضایعه می‌فرستند و رفلکس راه رفتن را در آن‌ها ایجاد می‌کند. ‏
‏متناسب با شدت حرکت پاهای جلویی، پاهای عقبی هم حرکت خواهند کرد و می‌توان موش را به دویدن هم واداشت. این روش موش‌دوانی، هر چند برای این جوندگان کوچک جواب داده و یک گام مثبت تلقی می‌شود، اما به‌نظر می‌رسد راه زیادی داریم تا این تکنیک‌ها در انسان‌های دوپا هم موثر واقع شوند.

انگشتانه ای که می‌خواند و به بریل ترجمه می‌کند
۹/۱۰/۸۹، سیب پزشکی: وسیله ای که ملاحظه می‌کنید، توسط سازندگانش Thimble یا انگشتانه نامیده شده است. این انگشتانه قادر است توسط دوربین بسیار کوچکی که در نوک انگشت جای دارد متون را بخواند و توسط شبکه‌ی لمسی که در سطح داخلی با پوست انگشت در تماس است، این متون را به‌صورت خط بریل قابل حس کند.
همچنین می‌تواند از طریق بلوتوث به تلفن هوشمند متصل شود و دستورات فرد نابینا را از طریق میکروفون دریافت کند و به تلفن همراه انتقال دهد و از طریق تلفن همراه، متون و مطالب مختلف (ای‌میل، صفحات وب، اس‌ام‌اس و…) را دریافت و به‌صورت بریل قابل لمس کند. یا حتی می‌تواند موقعیت فرد را از طریق جی‌پی‌اس دریافت کند و به او اطلاع دهد و راهنمایی‌های لازم برای رسیدن به مقصد را هم ارایه دهد.
دو دانشجوی دانشگاه واشینگتن که این طرح مفهومی را ابداع کرده‌اند امیدوارند از این طریق نه‌تنها امکانات یک تلفن هوشمند را برای افراد نابینا قابل استفاده کنند، بلکه امکان خواندن تمام نوشته‌های محیط زندگی‌شان را نیز برای آن‌ها فراهم کنند.
نکته‌ی مثبت این انگشتانه در این‌جاست که برای خواندن خطوط نیازی ندارد که دقیقاً روی سطور قرار بگیرد. بلکه می‌توان لنز دوربین انگشتانه را با فاصله از متن نگه داشت؛ بعد از آن دوربین تصویر متن را دریافت می‌کند و تصویر آنالیز خواهد شد تا حروف آن به‌صورت بریل قابل لمس شود. به‌نظر می‌رسد در آینده، گجت‌ها نقش ارگان‌های مصنوعی را بازی خواهند کرد که مغز آن‌ها در تلفن هوشمند همراه‌تان متمرکز خواهد بود.

برنده‌ی جایزه‌ی تصویر پزشکی سایت مدگجت
۱۰/۱۰/۸۹، سیب پزشکی: تصویری که می‌بینید، عکاسش را به یک آی‌پد رسانده است.
مدتی پیش سایت مدگجت اعلام کرد مسابقه‌ای برای عکس‌های مرتبط با پزشکی (به نام Imagine Medicine Contest) ترتیب خواهد داد و به برنده‌ی مسابقه هم یک آی‌پد اپل اهدا خواهد شد.
ظاهراً در میان صد‌ها عکسی که برای شرکت در مسابقه ارسال شد، این عکس غریب توانست نظر داوران را جلب کند و عکاس هلندی‌اش برنده اعلام شد. عکاس که یک خانم دانشجوی روان‌شناسی است، گرفتن عکس از مکان‌های متروکه را دوست دارد و این عکس را از اتاق عمل یک بیمارستان متروکه در شهر بیلیتز آلمان (شرق آلمان) گرفته است.
خب، بهتر است از همین حالا خود را برای مسابقه‌ی بعدی آماده کنید. به‌نظر برنده شدن خیلی هم نباید سخت باشد. دوربین‌تان را بردارید.

نوار قلب برای آیفون
۱۱/۱۰/۸۹، سیب پزشکی: در نمایشگاه CES (نمایشگاهی برای تازه‌ترین نوآوری‌های قطعات الکترونیک) امسال، شرکت Alivecor سیستم جدید نوار قلب خود را که با اتصال به آیفون کار می‌کند، عرضه خواهد کرد. بسته‌ی این محصول شامل لیدهایی که به بدن وصل می‌شوند و نرم‌افزاری که روی تلفن همراه نصب خواهد شد، با قیمت حدود ۱۰۰ دلار فروخته خواهد شد.
هنوز زود است که بتوانیم به نتایج چنین نوار قلب‌هایی در موارد اورژانس اعتماد کنیم اما در عین‌حال همراه داشتن چنین وسیله‌ای برای بیماران قلبی یا کادر درمانی در شرایطی که دسترسی به امکانات محدود است، غنیمت است. به‌خصوص که می‌توان نتایج نوار قلب را از طریق شبکه‌ی اینترنت برای پزشک فرستاد و مشاوره‌های لازم را به‌عمل آورد.
آیا شما حاضر هستید ۱۰۰ دلار برای داشتن چنین امکاناتی بپردازید؟

تخمین سن با استفاده از یک قطره خون!
۱۴/۱۰/۸۹، یک پزشک: با استفاده از خون به‌جای مانده از قربانیان یک حادثه یا مجرمان، می‌توان اطلاعاتی در مورد شخص به‌دست آورد، مثلاً گروه خونی شخص یا جنسیتش را مشخص کرد یا DNAی وی را مورد بررسی قرار داد. اما آیا می‌شود حدس‌هایی در مورد سن فرد هم زد؟! چنین چیزی به‌تازگی به یاری پژوهشگران مرکز Erasmus MC ممکن شده و موضوع یک مقاله در مجله‌ی Current Biology شده است.
تا به امروز برای تعیین سن بقایای یک جسد، حتماً نیاز بود که مقداری بافت استخوانی یا دندانی از شخص به‌جا مانده باشد. اما در جنایت‌هایی که تنها ردی از خون باقی مانده است، چگونه می‌توان تخمینی از سن فرد داشت؟
در این روش حساس و قابل اطمینان، محققان از مولکول‌های sjTREC استفاده می‌کنند. سلول‌های T موجود در خون وقتی عوامل بیگانه مثل باکتری‌ها، ویروس‌ها، انگل‌ها یا سلول‌های سرطانی را شناسایی می‌کنند، این مولکول‌ها را از خود آزاد می‌کنند. با گذشت زمان، میزان این مولکول در این سلول‌ها افزایش می‌یابد و همین مطلب راهی برای تخمین سن شخص باز می‌کند.

دارونما‌ها و سندروم روده‌ی تحریک‌پذیر
۱۴/۱۰/۸۹، یک پزشک: سندروم روده‌ی تحریک‌پذیر یک اختلال عملکردی روده است که با درد شکم و ناراحتی و تغییر عادات اجابت مزاج در غیاب هرگونه مشکل ساختاری قابل تشخیص، مشخص می‌شود. به‌عبارت ساده، ما با بیماری روبه‌رو هستیم که از درد پراکنده‌ی شکم، قولنج روده و نفخ شکم (که شدت زیادی ندارد اما مزاحم است) نالان است و علی‌رغم انجام همه‌ی کارهای تشخیصی، هیچ مشکلی که این علایم را توجیه کند، پیدا نمی‌کنیم. در این‌جاست که IBS یا سندروم روده‌ی تحریک‌پذیر مطرح می‌شود.
داروهای زیادی برای کم کردن علایم این بیماری پیشنهاد می‌شوند که البته هیچ‌کدام درمان اختصاصی بیماری نیستند و بیشتر برای کم کردن علایم تجویز می‌شوند. مثلاً برحسب علایم این بیماران می‌شود داروهای ضد اسهالی مثل لوپرامید یا داروهای ملینی مثل پسیلیوم یا شربت لاکتولوز یا داروهای کاهنده‌ی انقباض عضلات صاف یا اصلاً داروهای ضد افسردگی سه‌حلقه‌ای یا مهارکننده‌های اختصاصی بازجذب سروتونین داد.
یکی از ستون‌های اساسی درمان این بیماران اطمینان‌بخشی در مورد بی‌خطر بودن بیماری است. حتی گاهی به بیماران به‌جای داروهای فوق دارونما هم داده می‌شود که از لحاظ روانی، علایم جسمانی‌شان تخفیف پیدا کند. اما در تحقیق جالبی که به‌تازگی در دانشگاه هاروارد انجام شده، مشخص شده است که حتی اگر بیماران IBS کاملاً از دارونما بودن مواد تجویز شده هم مطلع شوند، اثر دارونما رخ می‌دهد و علایم‌شان تخفیف می‌یابد.
در تحقیق انجام شده ۸۰ بیمار مبتلا به IBS ‌به دو دسته تقسیم شدند؛ یک دسته هیچ دارویی دریافت نکردند و فقط در مورد بیماری‌شان با پزشک و پرسنل درمانی مشورت کردند، اما به ‌دسته‌ی دیگر کپسو‌ل‌هایی حاوی شکر داده شد که روی آن‌ها برچسب دارونما بودن، خورده بود. مشخص شد که میزان بهبودی دسته‌ی دوم دوبرابر دسته‌ی اول است!

عینک‌های Pixel Optics با لنز کریستال مایع
۱۶/۱۰/۸۹، نارنجی، علی‌اصغر هنرمند: وقتش است شیشه‌های عینک هم دیجیتالی شوند. شرکت Pixel Optics لنزهای جدیدی برای عینک‌های طبی تولید کرده که از کریستال مایع ساخته شده‌اند و می‌توانند در کسری از ثانیه فوکوس لنز را تغییر دهند. بنابراین می‌توانید از یک شیشه برای دیدن فاصله‌های نزدیک و دور استفاده کنید. کافی است انگشت خودتان را روی گوشه‌ی عینک بکشید تا فوکوس لنز را مطابق نیازتان تغییر دهید. این کار از طریق ارسال یک سیگنال الکتریکی به لنز کریستال مایع صورت می‌گیرد که به‌سرعت آن را تغییر می‌دهد. حالا کسانی که دو عینک در جیب دارند می‌توانند یک عینک متغیر پیشرفته داشته باشند.
شرکت سازنده گفته این لنز‌ها از حدود سه ماه دیگر در بازار خواهند بود. تنها مشکل باقیمانده قیمت است که برای یک جفت از آن‌ها فعلاً باید ۱۲۰۰ دلار پول بدهید. بنابراین این یکی از فناوری‌هایی است که باید منتظر نوع چینی اش باشیم تا ارزان بشود. اما وقتی لنزها کریستال مایع می‌شوند باید تا سال آینده منتظر امکان پخش تصاویر هم روی آن‌ها باشیم.
‏
وقتی سیگار مهربان می‌شود!
۲۳/۱۰/۸۹، یک پزشک: بدون شک سیگار ‌انبوهی از مشکلات پزشکی را باعث می‌شود که در مورد آن‌ها می‌توان کتاب‌ها نوشت. اما آیا در این میان، سیگار تاثیرات خوبی هم می‌تواند روی بعضی از بیماری‌ها داشته باشد؟!
بله! ما می‌توانیم ۴ بیماری را فهرست کنیم که سیگار تاثیر مثبتی روی آن‌ها دارد:
۱. بیماری کولیت اولسرو (Ulcerative colitis): این بیماری یک نوع بیماری التهابی روده است که در آن مخاط سطح روده زخمی می‌شود و خونریزی می‌کند. این بیماری بیشتر راست‌روده و سمت چپ روده را درگیر می‌کند. زخمی شدن روده‌ها باعث علایم مختلفی مثل اسهال خونی، ‌تب، کاهش وزن می‌شود. البته این بیماری به‌غیر از علایم روده‌ای، علایمی مثل درد و التهاب مفاصل و عوارض پوستی هم دارد. جالب است که معلوم شده این بیماری در افراد سیگاری، به وضوح، شیوع کمتری دارد.
۲. سارکوئیدوز: سارکوئیدوز بیماری‌ای است که قسمت‌های متعددی از بدن را درگیر می‌کند. خستگی و کاهش وزن و فقدان انرژی جزو علایم عمومی این بیماری است. اما بیماری روی قلب، سیستم تنفسی، پوست، چشم، کبد و طحال هم اثر می‌گذارد. سارکوئیدوز جزو معدود بیماری‌های ریوی است که در غیرسیگاری‌ها شیوع بالاتری دارد.
۳. پارکینسون: این بیماری را اغلب مردم می‌شناسند. واضح‌ترین علامت این بیماری، لرزش و سفتی اندام‌ها در هنگام انجام حرکات ارادی است. باز هم معلوم شده که ریسک ابتلا به این بیماری در سیگاری‌ها کمتر است.
۴. میوم‌های رحمی: میوم رحمی عبارت است از ازدیاد رشد عضلات صاف جدار رحم. این بیماری شیوع کمی ندارد، منتها در بیشتر موارد برای بیمار خطرساز نیست. سیگار احتمال ابتلا به میوم را کاهش می‌دهد!
بدیهی است که کاهش احتمال ابتلا به این ۴ بیماری در سیگاری‌ها، به‌هیچ عنوان نمی‌تواند دست‌آویزی برای توجیه مصرف سیگار باشد.

شناسایی گیم‌بازان بالفطره بر اساس تصاویر ام‌آر‌آی
۲۸/۱۰/۸۹، سیب پزشکی: بعضی‌ها در بازی‌های کامپیوتری آن‌قدر خوب هستند که انگار گیم توی خون‌شان است و به‌عبارتی «گیم‌باز بالفطره» هستند. راز کار این افراد چیست؟ چطور می‌توان گفت که کسی «گیم‌باز مادرزاد» است؟
اخیراً عده‌ای از محققین اعلام کرده‌اند که می‌توانند به‌راحتی چنین اشخاصی را شناسایی کنند. آن‌ها فقط نیاز دارند نگاهی به چند هسته در قاعده‌ی مغز فرد بیاندازند تا بفهمند که او چند مرده حلاج است.
اساتید علوم اعصاب و روان در دانشگاه ایلی‌نویز آمریکا بعد از پژوهشی اظهار کرده‌اند که قادرند با «دقت بی‌سابقه‌ای» توانایی افراد در انجام بازی‌های کامپیوتری و دیگر مهارت‌های پیچیده را با بررسی برخی نقاط مغز پیش‌بینی کنند. آن‌ها ابتدا عده‌ای را که تجربه‌ی قبلی زیادی در مورد بازی‌های کامپیوتری نداشتند انتخاب کردند و از مغز آن‌ها به‌وسیله‌ی ام‌آر‌آی تصویربرداری کردند. سپس یک بازی را که خودشان طراحی کرده بودند به آن‌ها دادند تا مهارت‌ها و میزان موفقیت آن‌ها را در این بازی بسنجند و متوجه شدند که اندازه‌ی قسمت‌هایی از قاعده‌ی مغز (پوتامن، هسته‌ی اکومبنس) تاثیر مستقیمی در کارآیی و یادگیری دارد.
دکتر آرت کرامر سرپرست این پژوهش می‌گوید: «تفاوت‌های خاص در فیزیولوژی (سازوکار حیاتی) و نوروآناتومی (ساختار عصبی) مغز می‌تواند مهارت‌های یادگیری هر شخص را پیشگویی‌ کند.» البته آن‌ها دقت پیش‌بینی خود را در حدود ۵۸ تا ۶۶ درصد برآورد می‌کنند. با این حساب به‌نظر می‌رسد همه‌چیز هم به اندازه‌ی نقاط خاصی در مغز بستگی ندارد و احتمالاً عوامل دیگری هم در این میان دخیل باشند. ‏

وقتی آی‌پد فشار شما را هم اندازه می‌گیرد
۲۸/۱۰/۸۹، سیب پزشکی: چند نفر را می‌شناسید که به‌طور مرتب فشار خون‌شان را اندازه بگیرند؟ چند نفر از آن‌ها می‌توانند این کار را به‌طور صحیح انجام دهند؟ اندازه‌گیری دقیق و مرتب فشار خون یکی از مسایل اصلی در بسیاری از بیماری‌هاست. مشکل این‌جاست که بسیاری از بیماران نمی‌توانند این کار را به‌تنهایی به‌صورت صحیح انجام دهند و هر بار کنترل فشار خون در مطب هم مستلزم رفت‌ و آمدهای مکرری است که خود باعث بالا رفتن فشار خون هم می‌شود! پس چاره چیست؟
ظاهراً ضرب‌المثل انگلیسی “An apple a day, keeps the doctor away” این‌جا معنای دیگری پیدا می‌کند. با خرید این فشارسنج ویژه که سکویی برای اتصال به آی‌پد هم دارد، تنها کاری که برای اندازه‌گیری فشار خون خود باید انجام دهید این است که بازوبند آن را ببندید و دکمه‌ی استارت را در صفحه‌ی اپلیکیشن آی‌پد فشار دهید. همه‌چیز به‌طور اتوماتیک انجام و فشار بالا و پایین و ضربان شما در حافظه‌ی دستگاه ثبت خواهد شد. تاریخچه‌ای از وضع فشار خون شما هم به‌صورت نمودار ذخیره می‌شود و شما می‌توانید این اطلاعات را برای پزشک خود بفرستید.
به‌نظر می‌رسد قیمت ۹۵/۱۹ دلاری این ابزار (به‌علاوه‌ی اپلیکیشن رایگانش) در مقایسه با سایر انواع فشارسنج‌های دیجیتال موجود در بازار، زیاد هم غیرمنصفانه نباشد و فشار خون کسی را بالا نبرد.

ادعای دانشمند ژاپنی برای امکان شبیه‌سازی ماموت
۲۹/۱۰/۸۹، نارنجی، علی‌اصغر هنرمند: ماموت‌ها فیل‌های پشمالویی بودند که منقرض شده‌اند و ما آن‌ها را از روی بقایا یا نقاشی‌های به‌جا مانده می‌شناسیم. البته اگر کارتون عصر یخ را دیده باشید، به‌خوبی با ماموت‌ها آشنا هستید.
حالا یک محقق ژاپنی می‌گوید شانس خوبی وجود دارد که بتواند طی ۵ سال آینده ماموت‌ها را شبیه‌سازی کرد. پروفسور آکیرا ایریتانی از دانشگاه کیوتو می‌گوید یک روش شبیه‌سازی که از سال ۲۰۰۸ به‌وجود آمده اجازه می‌دهد که بتوان با استفاده از سلول‌های پوست موشی که بیشتر از ۱۶ سال است یخ زده آن‌ها را شبیه‌سازی کرد.
حالا او فکر می‌کند که می‌توان با استفاده از بقایای به‌جا مانده از ماموت‌ها در صربستان یا روسیه به شبیه‌سازی موفق آن‌ها امیدوار بود. او قصد دارد برای باروری از سلول تخمک فیل افریقایی به‌عنوان مادر این ماموت استفاده کند. میزان موفقیت در این روش شبیه‌سازی تابه‌حال بسیار کم بوده است اما اخیراً با پیشرفت‌های جدید به میزان ۳۰ درصد رسیده است و او می‌گوید من فکر می‌کنم ما طی ۵ سال آینده یک ماموت سالم را به‌دنیا خواهیم آورد.
اگر تا ۵ سال دیگر دوباره ماموت را روی زمین ببینیم، احتمالاً تا چند سال بعد هم نوبت دایناسورها می‌رسد و بعد از آن دوران ژوراسیک آغاز می‌شود. ‏

یک قدم دیگر به‌سوی ساخت خون مصنوعی
۳۰/۱۰/۸۹، سیب پزشکی: محققین دانشگاه کارولینای شمالی آمریکا اعلام کرده‌اند یک قدم دیگر به‌سوی ساخت خون مصنوعی برداشته‌اند. آن‌ها توانسته‌اند دانه‌های کوچکی را بسازند که از لحاظ شکل و اندازه و انعطاف‌پذیری مشابه گلبول‌های قرمز خون باشد. این ذره‌ها که از جنس هیدروژل (ژل با پایه‌ی آب) هستند حدود ۶ میکرومتر اندازه دارند و مانند خود سلول‌های قرمز خون، هنگام عبور از مویرگ‌های باریک، انعطاف نشان می‌دهند و تغییر شکل می‌یابند. این ذرات می‌توانند حدود ۹۳ ساعت در عروق گردش کنند و نهایتاً توسط طحال از سیستم گردش خون جمع‌آوری می‌شوند؛ دقیقا مانند خود گلبول‌های قرمز!
البته هنوز در مورد قابلیت انتقال اکسیژن، دارو یا مواد دیگر توسط این ذرات تحقیق نشده، اما دانشمندان رسیدن مطالعات به این مرحله را یک موفقیت بزرگ در راه ساخت خون مصنوعی می‌دانند.

نشر مطالب فوق با لطف و اجازه‌ی پدیدآورندگان‌شان انجام شده است. برای مشاهده‌ی متن کامل و منابع و ارجاعات هر مطلب می‌توانید به نسخه‌ی الکترونیک آن در وبلاگ‌های «یک پزشک»، «سیب پزشکی» یا «نارنجی» مراجعه کنید.

دکتر علیرضا مجیدی

Weblog: 1pezeshk.com
Email: alirezamajidi@gmail.com

دکتر حامد حاتمی

Weblog: medapple.com
Email: hamed.medical@gmail.com

نارنجی (وبلاگ جمعی)
سردبیر: دکتر علی‌اصغر هنرمند

Weblog: narenjii.ir
Email: honarmand@gmail.com