پزشکان گیل

شفق قطبی/ دکتر افشین خدا‌شناس

بدست پزشكان گيل • 9 سپتامبر 2013 • دسته: تیتر اول٬ شنیدنی‌ها

در ستایش هانس زیمر، آهنگساز برجسته‌ی فیلم‌های روز دنیا (همراه با لینک پخش و دانلود چند قطعه‌ی منتخب)

هنر در عالی‌ترین درجات خود آن‌چنان گیراست که همچون بالونی بر فراز دشتی سرسبز در هوای مه‌آلودِ گرگ و میش صبحگاهی، شکوه و ابهتی را به نمایش می‌گذارد که هنر‌شناس باشیم یا نه، تمام روح و جان‌مان را با ظرافتی نفس‌گیر درگیر می‌کند.
در نمونه‌هایی به‌غایت ملموس و معاصر کمتر کسی است که می ناب نقاشی‌های فرشچیان، تابلوفرش‌های عرب‌زاده، پیکره‌های صدیقی، ترانه‌های یداللهی، بازیگری عزت‌الله انتظامی، موسیقی بابک بیات و آوازهای شجریان را خواسته و ناخواسته بنوشد و مدهوش نشود. خرده مگیرید که چرا ده‌ها و صد‌ها بزرگوار را از قلم انداخته‌ام که این ترتیب، آدابی ندارد جز جرعه‌ای از کوزه‌های باده‌ی کهن فرهنگ و ادب و هنر ایران که ساقی‌اش هر که باشد حاصلش جز مستی نیست. این چشمه‌های زلال ایرانی را به اقیانوس جهانی‌اش بپیوندید تا راز گیرایی این باده‌ها مفهومی عمیق‌تر و گسترده‌تر گیرد.
این‌که در کلاف سردرگم گیرودارهای روزمره چگونه می‌شود دلی به دلدار سپرد هم خودش حکایتی است. دل اگر دل باشد از زیر یک خروار خاک و خل به کرشمه‌ی یاری می‌لرزد، وگرنه که در زلزله‌ای از این جنس هم دریغ از ولوله‌ای؛ عمری می‌گذرد و فرصت یک‌بار زندگی هم نرم نرمک می‌رود و کک روزگار هم نمی‌گزد.
سخن کوتاه، از گوهران ناب هنر امروزین دنیا بی‌اندکی تردید، نام موسیقی‌دان برجسته‌ای به نام هانس زیمر آن‌چنان تلالوی دلنوازی داشته و دارد که حیفم آمد ناگفته بگذرم.
هانس فلوریان زیمر (Hans Florian Zimmer) در تاریخ ۱۲ سپتامبر ۱۹۵۷ در فرانکفورت آلمان دیده بر دنیا گشود. پدرش یک مهندس مبتکر بود و مادرش یک موسیقی‌دان. در کودکی در فراموش کردن غم از دست دادن زودهنگام پدر، موسیقی را بهترین همدم یافت و استعداد کم‌نظیرش از‌‌ همان هنگام جوانه زد. در ۲۰ سالگی در باند‌های موسیقی کیبورد و سینتی‌سایزر می‌نواخت اما زمانی که از بخت‌یاری، دستیار آهنگسازی مشهور به نام استنلی مایرز شد و آهنگسازی برای فیلم را آغاز کرد، آتشفشان نبوغش دیگر از فوران بازنایستاد. در همان گیرودار، با ویکی کارولین ازدواج کرد؛ ازدواجی که بیش از ۱۰ سال نپایید اما ثمره‌اش دختری زیبا به نام زو بود که همدم و همراهش بوده و هست. اما ازدواج دوم او با سوزان زیمر پیوندی موفق بود که ثمره‌اش سه فرزند است. در سال ۱۹۸۸ بود که زیمر با ساختن موسیقی متن فیلم «مرد بارانی» به هالیوود راه یافت و نامزد اسکار شد. پس از آن برای فیلم‌های «رانندگی برای خانم دیزی» و بعد «تلما و لوییس»، «صخره»، «چیزی برای گفتن» و… آهنگ ساخت و چشم منتقدان و داوران اسکار را بیش از پیش خیره کرد (یا بهتر آن‌که بگوییم گوش‌شان را بیش از پیش تیز کرد!).
همین‌جا بگویم که دیر نمی‌بینم زمانی را که جراید دنیا و صد البته «پزشکان گیل» به آن‌چنان فناوری مجهز شود که با لمس دکمه‌ای در کنار این صفحه به قطعه‌ای از موسیقی هوش‌ربای هانس زیمر گوش بسپارید تا این کلمات بار آوایی و در پی آن، معنایی یابند. اما تا آن زمان ناچاریم به این کلمات نارسا بسنده کنیم.۱ بگذریم، پس از آن در سال ۱۹۹۸ موسیقی کارتون «شاهزاده‌ی مصری» زیمر در کمپانی دریم ورکس، انگار روحی را در کالبد بده‌بستان‌های دلنشین موسیقایی- بصری به‌کمال رساند. در سال ۲۰۰۰ زیمر موسیقی فاخر فیلم «گلادیاتور» را ساخت که در آن انگار سازها لب به سخن می‌گشایند و صحنه‌ها را همچون نقال توانایی بر پرده‌ی سینما با ضجه و فریادی رسا وصف می‌کنند. در سال ۲۰۰۴ زیمر به دعوت کمپانی معظم والت دیزنی برای فیلم «شیر شاه» موسیقی ساخت. آواهای بدوی سرشار از روح طبیعت بکر آفریقا آن‌چنان رنگ‌آمیزی صوتی را به تصاویر کم‌نظیر این کارتون زیبا افزود که بعید بود بی‌مدد آن، مانایی تصاویر وحشی این فیلم در ذهن‌ها جاودان شود. این موسیقی جوایز اسکار و گلدن ‌گلوب بهترین موسیقی متن و دو جایزه‌ی گرمی را به‌حق نصیب زیمر کرد. بعد از این شاهکار‌ها دیگر نام زیمر همچون مُهر سلطانی، اعتبار بی‌تردیدی برای موسیقی سینمایی بود. وی همچنین در سال‌های بعد موسیقی فیلم‌های شاخصی همچون سه فیلم از چهارگانه‌ی «دزدان دریایی کارائیب»، «اینسپشن» (برگردان پارسی‌اش به دل نمی‌نشیند اما برخی‌ها «تلقین» را می‌پسندند)، «شرلوک هلمز»، «سقوط شاهین سیاه»، «آخرین سامورایی» و… را ساخت که هرکدام همچون سایر آثارش، چه سیال در صحنه‌های فیلم و چه به‌تنهایی بی‌آن‌که فیلم را دیده باشیم، شکوه و جلال را با گستره‌ی وسیعی از احساسات و تفکرات انسانی درمی‌آمیزند و به شنونده منتقل می‌کنند. این جایگاه یادآور بزرگانی چون انیو موریکونه در موسیقی سینمایی است که بی‌نبوغ آن‌ها دنیای سینما به‌راستی در وصف موسیقایی‌اش گنگ می‌نمود.
بعد‌تر زیمر موسیقی متن سه‌گانه‌ی «شوالیه‌ی تاریکی» (بتمن)، «ماداگاسکار»، «هانیبال»، «پاندای کنگ‌فوکار ۲»، «مگا مایند»، «رمز داوینچی»، «رَنگو» و… را ساخت.
روز جمعه ۲۰ جولای ۲۰۱۲ هنگام اکران فیلم «شوالیه‌ی تاریکی» در سینما Aurora در شهر دنور ایالت کلرادوی آمریکا، جوان روان‌پریشی در دقیقه‌ی سی‌ام وارد سینما شد، به‌روی تماشاچیان آتش گشود و جان ۱۲ تن از آنان را به‌تلخی گرفت و بیش از ۵۰ نفر را زخمی کرد. هانس زیمر، دل‌شکسته از این فاجعه، قطعه‌ای موسیقی به نام این سینما- شفق قطبی (Aurora)- ساخت تا ادای دینی باشد به رفتگان و مرهم دلی باشد برای بازماندگان این فاجعه. این موسیقی آن‌چنان بار احساسی و معنایی وزینی دارد که به‌تنهایی برای شناخت ابتدایی از ذهنیت خلاق زیمر کافی است.
کوتاه سخن، هانس زیمر در بیش و کم ۳۰ سال کار حرفه‌ای‌اش بیش از ۱۴۰ موسیقی متن فیلم (ساند تراک) ساخت، ۵۷ جایزه‌ی معتبر گرفت و ۷۱ بار نامزد جوایز شد. او در موسیقی مرزهای بسیاری را درنوردید و بدعت‌هایی تازه در هم‌آمیزی موسیقی فرهنگ‌های مختلف بنا نهاد. آثار زیمر از نظر نوآوری در ترکیب اصوات مدرن الکترونیکی با سازهای ارکستر سمفونیک به‌راستی تحسین‌برانگیز است. در سال ۲۰۱۰ یک ستاره‌ی مزین به نام او در پیاده‌روی مشهور هالیوود جای گرفت که افتخار بزرگی برای یک هنرمند در سینماست. روزنامه‌ی دیلی تلگراف نام زیمر را در فهرست «۱۰۰ نابغه‌ی زنده‌ی جهان» جای داده است. او اکنون مسوول بخش موسیقی کمپانی فیلمسازی «Dream Works» و خود نیز موسس کمپانی «Remote Control Productions» در کالیفرنیای آمریکاست که در آن پیشرفته‌ترین تجهیزات آهنگسازی تعبیه شده و گروهی از بهترین آهنگسازان فیلم با هم همکاری می‌کنند.
ختم کلام می‌کنم به یکی از بهترین سروده‌های مولانا که بار‌ها از آن الهام گرفته‌ام:
کشتی چو به دریای روان می‌گذرد
می‌پندارد که نیستان می‌گذرد
ما می‌گذریم زین جهان در همه عمر
می‌پنداریم کاین جهان می‌گذرد.