پزشکان گیل

گفت‌وگو با دکتر هاشم موذن‌زاده درباره‌ی گروه‌های تلگرامی پزشکان و قانون

گفت‌وگو: دکتر رقیه حج‌فروش

امروزه یکی از موثرترین راه‌های ارتباطی، استفاده از شبکه‌های مجازی است که با فراهم بودن نرم‌افزارهای ارتباطی در تلفن‌های همراه در هر زمان و مکانی این ارتباط برقرار خواهد شد. از سال گذشته ابتدا نرم‌افزار وایبر و پس از آن تلگرام نسبت به سایر اپلیکیشن‌ها با استقبال بیشتری از سوی اقشار مختلف رو‌به‌رو شد به‌طوری که شاهد تشکیل گروه‌های مختلف پزشکان ایرانی در این فضاها بوده‌ایم. در بین گروه‌های مختلفی که برای گفت‌و‌گو و تبادل نظر بین همکاران شکل گرفت، گروه «پزشکان و قانون» طرفداران زیادی پیدا کرده است. این مساله انگیزه‌ای شد تا با یکی از بنیان‌گذاران این گروه‌ها درباره‌ی انگیزه‌ی راه‌اندازی و چگونگی فعالیت آن به گفت‌‌وگو بنشینیم.

آقای دکتر لطفاً در ابتدا خودتان را معرفی بفرمایید.
دکتر هاشم موذن‌زاده هستم،‌ جراح عمومی و لاپاراسکوپیست.
در بخش خصوصی کار می‌کنید یا دولتی، و پیش از این هم سابقه‌ی فعالیت رسانه‌ای داشتید؟
من پزشک شاغل در نیروهای مسلح هستم. رسانه‌ای نبودم اما هم بسیار علاقه‌مند به این بخش رسانه‌ای بودم و هم همیشه مشغول مطالعات رسانه‌ای هستم.
شما را به‌عنوان یکی از بنیان‌گذاران گروه‌های «پزشکان و قانون» می‌شناسیم. ایده‌ی این کار از کی و چطور ایجاد شد؟
ارتباط مبتنی بر گفت‌وگو شیوه‌ای است که مخصوصاً در رشته‌ی ما با توجه به نکات علمی و تجربه‌ی زیادی که در همکاران هست، می‌تواند سبب انتقال اطلاعات و دانش شود. بنابراین برای این‌که در همکاران انگیزه‌ی گفت‌وگو ایجاد کنیم ابتدا گروه‌های وایبری متشکل از همکاران جراح تشکیل دادیم به ‌نام «گروه جراحان ایرانی» که سپس با فراگیر شدن نرم‌افزار تلگرام این گروه به تلگرام منتقل شد. سپس به پیشنهاد یکی از دوستانم، دکتر فاضلی که استاد کولورکتال دانشگاه تهران و ‌بیمارستان امام هستند و با هم‌اندیشی با دکتر اخوان مقدم، جراح عمومی و عضو هیات علمی دانشگاه بقیه‌الهی، ایده‌ی تشکیل گروه‌های «پزشکان و قانون» با هدف بحث و تبادل نظر درباره‌ی موارد قانونی و مسایل صنفی شکل گرفت.
پس در واقع شما سه نفر بنیان‌گذار و هسته‌ی اصلی این تشکل هستید. فرمودید مهم‌ترین موضوعات مورد بحث‌‌تان هم مسایل صنفی و قانونی است. آیا مساله‌ی انتشار صدور احکام زندان برای پزشکان تاثیری در این انتخاب داشت؟
در مرحله‌ی اول به این علت کیس‌های قانونی مطرح شد که متاسفانه دانش و اطلاعات ما پزشکان در مقایسه با سایر صنوف درباره‌ی حواشی کاری و صنفی‌مان بسیار کم و اطلاعات قانونی ما محدود است. از طرفی در گروه‌های پزشکی حالتی از انزواطلبی وجود دارد که خیلی از همکاران خود را درگیر مسایل نمی‌کنند و در موارد بروز مشکل خیلی سریع سعی می‌کنند با توافق، رضایت بیمار را جلب و مشکل را حل کنند. همین مساله باعث می‌شود اطلاعات قانونی و مهارت بالا نداشته باشند تا بتوانند از خود دفاع کنند. بنابراین با مطرح کردن موارد مشکل‌دار و نیز با نگاه به پرونده‌های قبلی سعی کردیم اطلاع‌رسانی کنیم تا موارد مشابه تکرار نشود و نیز با آموزش، خسارات وارده به بیمار و همکاران را کم کنیم. بعد از این‌که مدتی گروه فعال بود و اطلاعات زیادی رد و بدل شد، ‌چند مورد احکام حبس هم به دست ما رسید که از آن به بعد با توجه به اهمیت موضوع، گروه روی بررسی احکام ناعادلانه‌ متمرکز شد و این مساله را جدی دنبال کرد به‌نحوی که بیان مشکل از فضای مجازی صرف خارج و به دنیای واقعی کشیده شد.
از گسترش گروه بفرمایید. چند گروه و چه تعداد عضو دارید؟
از یک گروه ۲۰۰ نفره شروع کردیم و الان حدود ۴۶۰۰ نفریم. ۱۰ گروه کشوری داریم با تقریباً ۲۰۰۰ نفر عضو که همکاران پزشک سراسر کشور و از رشته‌های مختلف در آن حضور دارند. ۲۱ گروه استانی هم هست که ضمن‌ این‌که گفت‌وگوهای گروه‌های کشوری به آن‌جا منتقل می‌شود، محاورات و مکالمات درون حوزه‌ی جغرافیایی خودشان هم به‌شکل جدی‌تری آن‌جا مطرح می‌شود. در مجموع با توجه به این‌که در گروه‌ها اعضای تکراری هم هستند، ۴۶۰۰ نفر عضو داریم.
با این تعداد، مدیریت و هماهنگی را چطور انجام می‌دهید؟
کنترل مرکزی و نظارت کار خیلی راحتی نیست. گروه شامل هیات نظارت اجرایی متشکل از سرگروه‌های کشوری و استانی است. شورای سیاست‌گذاری ۱۴ نفره‌ای هم از دوستانی که از شروع گروه با ما بودند و فعالیت چشمگیرتری داشتند تشکیل شده است. در ایران برای نشر اطلاعات و آگاهی‌بخشی رسانه‌ای محدودیت‌های زیادی وجود دارد بنابراین ما ملزم هستیم از خطوط قرمز کشور و گروه که شامل مسایل سیاسی، مذهبی، قومی، رازداری و احترام به هم است، گذر نکنیم.
دستاوردهای این گروه از نظر شما چیست؟ آیا اصلاً بازخورد مثبتی از اعضا دریافت کرده‌اید؟
دستاوردهای زیادی داشتیم و مهم‌تر از همه این‌که اساساً باب گفت‌وگو به‌عنوان یک ابزار مدرن برای رفع مشکلات باز شده است. از آن‌جا که گفتم پزشکان علی‌رغم موقعیت اجتماعی، به‌شدت انزواطلب هستند، در چنین محیط‌های امن و یک‌دست راحت‌تر ارتباط برقرار می‌کنند. اوایل ما به‌زحمت چند نفر را برای گفت‌وگو داشتیم اما حالا همکاران زیادی شروع به ابراز نظرات خود کرده‌اند. واکنش به وقایع صنفی و انتقاد به سیاست‌های سلامت کشور بارزتر شده، مثلاً بحث‌های بعد از پخش سریال «در حاشیه» نشان می‌دهد که ما توانسته‌ایم مبنای گفت‌وگو را در گروه‌های خود به‌عنوان اصل جا بیاندازیم و مهم‌ترین تبعات آن این است که بسیاری از ناگفته‌ها و ناشنیده‌ها مطرح شده است و دوستان ما اطلاعات مفیدی در این قضیه به‌دست آورده‌اند. علاوه بر این، دو دستاورد بسیار مهم که ما را از صحبت در فضای مجازی به عمل در عرصه‌ی واقعی کشاند یکی تهیه‌ی نامه‌ی ۷۵۰۰ امضایی خطاب به ریاست صدا و سیما در انتقاد به پخش برنامه‌ها‌یی مثل «ثریا» بود که بازتاب وسیعی پیدا کرد به‌نحوی که رییس دفتر ریاست صدا و سیما برای گفت‌وگو در این زمینه و ارتباط بیشتر با من تماس گرفت. مساله‌ی بعد اعتراض به احکام حبس بود که یک تحول بسیار بزرگ محسوب می‌شود. متنی در گروه تهیه شد و با همکاری و اعلام نظر دکتر زالی، ریاست نظام پزشکی، در سایت این سازمان قرار گرفت و ۲۲ هزار امضای الکترونیکی بر پای آن نشست و حتی در جلسه‌ با رییس قوه‌ی قضاییه بسیار مورد تحسین قرار گرفت و هم باعث شگفتی شد که چنین کمپین‌هایی بدون ایجاد حواشی و تشنج ایجاد شده است.
آیا فعالیت‌های گروه برنامه‌ریزی شده است یا حسب مورد پیش می‌روید؟
ما در گروه برنامه‌ی مشخص هفتگی داریم و به‌شدت به آموزش به‌عنوان یک استراتژی نه یک تاکتیک تاکید داریم؛ یعنی معتقدیم هیچ توسعه‌ی پایداری بدون آموزش امکان‌پذیر نیست و ما هم به‌عنوان گروه صنفی از آموزش مبرا نیستیم، به‌خصوص اگر در این زمینه نیازهای جدی هم داشته باشیم. البته به‌نظر می‌رسد نیازهای آموزشی ما بیش از این‌که‌ در زمینه‌ی علمی باشد، در زمینه‌ی صنفی و حرفه‌ای است. بنابراین چهار مقوله‌ی اصلی داریم که هر هفته درباره‌ی آن بحث‌های جدی داریم؛ ارایه‌ی کیس‌های‌ قانونی و بحث آن‌ها شنبه‌ی هر هفته است و دوشنبه‌ها موارد حقوقی مرتبط با کار پزشکی و درمان داریم. روزهای چهارشنبه موضوعات مالی درباره‌ی پزشکی و نظام سلامت مطرح می‌شود و روزهای سه‌شنبه هم بنا به موارد پیش آمده گفت‌وگوها و مناظره‌هایی شکل گیرد. کلاً از نظر ساختاری بسیار منظم هستیم و خوشبختانه تقاضای زیاد برای حضور در این فضا نشان‌دهنده‌ی رضایت دوستان است که شاید علت آن به‌روز بودن اطلاعات و انضباط گروه ماست به‌طوری که همه منتظرند در شب‌های زوج ساعت ۱۰ برنامه‌ای داشته باشیم. علاوه بر این‌ها گروه چالاکی هم داریم یعنی هر مساله‌ی جدیدی که رخ دهد، به‌سرعت گروه‌های کارشناسی ما تشکیل می‌شود و پیش می‌رویم.
روند عضویت و پیوستن به گروه‌های شما چگونه است؟
متاسفانه گروه‌های کشوری ما به سقف ۲۰۰ نفر که محدودیت نرم‌افزار تلگرام است رسیده و دوستان سعی می‌کنند با تشکیل گروه‌های جدیدتر راه را برای آمدن سایر دوستان باز کنند. در واقع ما در آستانه‌ی موج دوم گسترش نفرات هستیم، به این ترتیب که اگر داوطلب سرگروهی داشته باشیم آمادگی برای تشکیل گروه‌های ۲۰۰ نفری کشوری جدید هم داریم. در مورد گروه‌های استانی هم سرگروه‌ها مختار و آزادند که هر وقت احساس کردند متقاضی وجود دارد، گروه‌ها را افزایش بدهند.
نکته‌ی جالبی که اشاره کردید تشکیل گروه‌های کارشناسی برای بررسی سریع مشکلات است. آیا برای انتخاب کارشناس با انجمن‌های علمی یا صنفی در ارتباط هستید؟
متاسفانه ما برای همکاری با انجمن‌های علمی مشکلات جدی داریم چرا که ساختارهای سایبری خیلی مورد اعتمادشان نیست و تلاش‌های ما برای این‌که این دسته از همکاران را به گفت‌وگوهای آن‌لاین بکشانیم، ناموفق بوده اما در مورد برخی انجمن‌های صنفی به‌ویژه انجمن پزشکان عمومی ارتباط ما بسیار موفقیت‌آمیز بوده است. یکی از بهترین مناظرات ما بحثی بود که بین پزشکان عمومی درباره‌ی طرح پزشک خانواده داشتیم که توسط همکار خوب‌مان دکتر جوزی برگزار و با استقبال بسیار زیادی رو‌به‌رو شد و رکورد ناظر آن‌لاین را شکست که غیرقابل باور بود. ما در شاخه‌ی اردبیل تا ۷۱ نفر همزمان آن‌لاین داشتیم که برای یک گروه سایبری بسیار عجیب است.
بحث‌های مطرح شده و نتیجه‌گیری‌های‌تان را به جایی منتقل هم می‌کنید؟
بله؛ ما دو کار مهم کرده‌ایم تا با مطرح کردن کیس‌های قانونی فقط در قالب تعریف صرف یا روایت یک موضوع نمانیم. به این منظور در کنار اتاق رسانه که یکی از اتاق‌های جانبی ماست که برنامه‌ریزی برای اطلاع‌رسانی و آگاه‌سازی در آن بحث می‌شود، دو اتاق جانبی دیگر هم ساختیم که اولی اتاق کمیته‌ی مرگ‌ومیر مادران است و دومی اتاق گنجینه. اتاق اول را زمانی ساختیم که بعد از این‌که احکام حبس به‌دست‌مان رسید مطلع شدیم بسیاری از این فوت‌ها یا عوارض در زمان تعویض شیفت رخ داده است. پس سعی کردیم با افرادی که سال‌ها تجربه دارند کمیته‌ای تشکیل دهیم تا به‌شکلی آسیب‌شناسی این قضیه کشف شود و بتوانیم از طریق توصیه به ارگان‌های دولتی مسوول، مشکلات را کنترل کنیم.
و اتاق دوم؟
در اتاق گنجینه خلاصه‌ای از پرونده‌هایی که شنبه‌ها درباره‌ی موضوعات قانونی یا علمی مطرح شده است ثبت می‌شود و در آخر هم یک توصیه‌ی جدی برای سیستم‌های اجرایی ارایه می‌کنیم. مثلاً در مورد پرونده‌ی سه هفته قبل که در آن نوزاد نارسی مطرح شد که چون معاینات چند هفته‌ی اول او انجام نشده بود، دچار نابینایی شد، پیشنهاد کردیم شبکه‌ای از فوق‌تخصص‌های شبکیه‌ی کشور داشته باشیم که در هر کجای کشور بتوان به‌محض تولد نوزاد نارس او را با نامه‌ای به نزدیک‌ترین متخصص شبکیه معرفی کرد و آن‌جا معاینه‌ی ۴ هفته‌ی اول انجام و از بروز نابینایی هر دو چشم برای سال‌های متمادی جلوگیری شود.
این نکته‌ی آخر کاملا کاربردی و مفید است.
‌این مساله ما از یک گفت‌وگو کننده‌ی صرف در فضای مجازی به یک NGO که بتواند توصیه‌های خوب حرفه‌ای و صنفی ارایه کند تبدیل کرده است.
و پرسش آخر: پیگیری درباره‌ی صدور احکام زندان برای پزشکان به کجا رسید؟
طرحی که همکاران ما در همین گروه نوشتند تقدیم هیات رییسه‌ی مجلس شده است که امیدواریم به نتیجه‌ی لازم برسد.