پزشکان گیل

تحسین شد، آواره و فراموش شد و دوباره کشف شد

ترجمه: دکتر رقیه حج‌فروش

دکتر فریتز کان (Fritz Kahn: 1888–۱۹۶۸) یک پزشک متخصص بیماری‌های زنان و نویسنده مطالب علمی عامه‌پسند اهل برلین بود که روش منحصربه‌فردی برای نشان دادن ساختمان و عملکرد بدن انسان ابداع کرد. شاهکار او مجموعه «زندگی انسان» بود که در فاصلع سال‌های ۱۹۲۲ تا ۱۹۳۱ منتشر شد و با مشابهت‌سازی‌های تصویری و طراحی مدرن و تاثیرگذار، دانشمندان و حتی افراد عامی را مجذوب خود کرد.

فریتز کان با خانواده‌اش، ۱۹۱۴، برلین

کان برای تحریک کنجکاوی خوانندگانش در حوزه‌های مختلف دانش و مردم‌شناسی، تلاش می‌کرد کارهایش در فرم و محتوا به‌روز باشد. اغلب کارهای معمولی و متعارف، در دفتر نشر توسط طراحان زیر دست کان و با راهنمایی‌های او خلق می‌شد و برای تصاویر پیچیده‌تر از نقاشان، معماران و طراحان گرافیک دیگری که ایده‌های او را به روش خودشان انجام می‌دادند، بهره می‌گرفت. یکی از معروف‌ترین مثال‌ها در این مورد پوستر «انسان در قصر صنعت» است که در سال ۱۹۲۶ تقریباً به اندازه واقعی طراحی شد. این روش مفهومی تصویرسازی در واقع نشان تجاری کان شد و امروزه به‌عنوان یک کار پیشرو در طراحی اطلاعات محسوب می‌شود.

انسان در قصر صنعت

پس از به ‌قدرت رسیدن نازی‌ها، کان مجبور به ترک آلمان شد و کتاب‌ها و آثارش ممنوع و سوزانده شد. وی ابتدا به فلسطین و سپس به ایالات متحده مهاجرت کرد و ناشری سوییسی به او کمک کرد تا کتاب‌های علمی عامه‌پسند بیشتری منتشر کند. اگرچه طراحان سراسر دنیا تحت‌تاثیر کارهای او قرار گرفتند اما کان در دوران بعد از جنگ هرگز نتوانست کارهای خلاق خود را دنبال کند و نامش به فراموشی سپرده شد. اخیراً هزاران لینک اینترنتی، تعداد بیشماری بازنشرهای تصویری و شمار رو به افزایشی از ارجاع در آثار علمی نشان می‌دهد که تصویرسازی‌های او مجدداً مورد توجه و اقبال گسترده قرار گرفته است.

فریتز کان ۲۹ سپتامبر ۱۸۸۸ در شهر هاله آلمان متولد شد. همانند پدرش آرتور کان که نویسنده و پزشک بود، ‌فریتز نیز استعدادها و علایق متنوعی از خود نشان می‌داد. او با سنت ارتودکس یهودی و آموزه‌های انسان‌گرایی بزرگ شد. در کودکی به‌همراه خانواده‌اش به ایالات متحده مهاجرت کرد اما سه سال بعد به آلمان بازگشتند و پس از جابه‌جایی بسیار سرانجام در برلین ساکن شدند. فریتز پزشکی خواند و متخصص زنان شد و همزمان شروع به نوشتن مقاله‌های علمی عامه‌پسند برای مجلات و روزنامه‌ها کرد.

پا و ستون مهره‌ها

فیزیولوژی گاو

در جنگ جهانی اول فریتز کان به‌عنوان یک نیروی پزشکی خدمت کرد و همزمان روی کتاب اول خود، «راه شیری» هم کار می‌کرد که موفقیت بسیاری به‌دست آورد. پس از پایان جنگ چنان دچار بیماری و سوءتغذیه شده بود که او را برای بهبود به الجزایر فرستادند.

بیولوژی بویایی

پس از برگشت به برلین، کان به‌عنوان یک جراح و متخصص زنان و زایمان در بیمارستان خصوصی شروع به کار کرد و تشکیل خانواده داد. وی در این زمان کتاب‌های موفق «سلول»، «یهودی، نژاد و مردمی با فرهنگ» و مجموعه‌ ۵ جلدی و مصور «زندگی انسان» را منتشر کرد که سبب شهرتش به‌عنوان نویسنده کتاب‌های پرفروش شد. با تشدید جو یهودی‌ستیزی در دهه ۱۹۲۰، کان با تاسیس یک بنیاد خیریه، در بخش کمک به یهودیان سالمند فعال شد. فعالیت‌های اجتماعی وی در اوایل سال ۱۹۳۳ به اخراج او از آلمان انجامید. نازی‌ها کتاب‌هایش را مصادره کردند و سوزاندند و آن‌ها را در فهرست آثار مخرب و نوشته‌های ممنوعه قرار دادند.

زندگی انسان، جلد سوم، چاپ دوم ۱۹۲۷

عملکرد مناطق مختلف مغز

فریتز کان به‌همراه همسر دومش ابتدا به فلسطین و سپس به فرانسه مهاجرت کرد. یک انتشارات سویسی به او کمک کرد تا کارش را ادامه دهد و پرفروش‌ترین کار او در سطح دنیا یعنی «زندگی جنسی ما» را منتشر کند. این در حالی بود که در آلمان کتاب «زندگی انسان» با یک فصل جدید با محتوای ضدیهودی و نژادپرستانه منتشر شد! در ادامه جنگ و با اشغال فرانسه توسط آلمان، کان دستگیر شد ولی به لطف دخالت‌های دوستش، آلبرت انیشتین و کمیته نجات سریع، توانست در سال ۱۹۴۱ از پرتغال به ایالات متحده بگریزد.

ریه

دستگاه نعوظ در مردان

دستگاه بینایی

۱۵ سال بعد، کان که در دوران اقامت در آمریکا چند کتابش به انگلیسی ترجمه شده بود، به‌همراه همسر جدیدش به اروپا برگشت، در سوییس ساکن شد و در آن‌جا کتاب راهنمای ازدواج «باید عشق ورزید یا نابینا بود؟» و چند کتابچه علمی عامه‌پسند دیگر نوشت.

فریتز کان، ۱۹۶۷

کان در سال‌های پایانی عمر در دانمارک کار و زندگی می‌کرد، ولی تا سال ۱۹۶۸ که در کلینیکی در سوییس درگذشت، تنها یک کتاب دیگر به نام «بدن انسان» منتشر کرد.

 Ref: fritz-kahn.com

دکتر رقیه حج‌فروش

پزشک عمومی

Email:dr.hajf@gmail.com