آزار جنسی در محیط کار
بدست پزشكان گيل • 5 آوریل 2016 • دسته: تیتر اول٬ یادداشتگردآوری و برگردان: مرمر مشفقی
در ماه گذشته متاسفانه «آزار جنسی در محیط کار» با پخش یک فایل صوتی منتسب به یکی از شبکه‌های تلویزیونی و سپس انتشار خبر تعلیق دو مدیر خاطی آن شبکه، به مساله‌ی روز تبدیل شد. امیدواریم انتشار مطالبی چون مقاله‌ی حاضر که مرمر مشفقی، دختر همکار پیش‌کسوت‌مان دکتر بهمن مشفقی، از یکی از سایت‌های زیرمجموعه‌ی سازمان ملل متحد (UN Women Watch) ترجمه کرده است، به مبارزه با فراگیر شدن این پدیده‌ی آزارنده یاری رساند.
«آزار جنسی در محیط کار» (Sexual Harassment) زیرشاخه‌ی تبعیض جنسیتی و خشونت علیه زنان قرار می‌گیرد و بر اساس کمیسیون فرصت‌های شغلی برابر آمریکا با رفتارهای ناخوشایند جنسی، درخواست رابطه‌ی جنسی به‌عنوان یک لطف و هر رفتار کلامی یا فیزیکی با منشا جنسی تعریف می‌شود، زمانی که:
– چنین رفتاری آشکار یا نهان، وضعیت و احساس ناخوشایندی برای یک فرد در محل کارش ایجاد کند.
– پذیرش یا رد این رفتار از سوی فرد در محل کار، اساس تصمیم‌گیری کارفرما برای شرایط کاری فرد مذکور شود.
– چنین رفتاری با هدف دخالت غیرمنطقی یا تاثیر بر نوع اجرای کار کارمند باشد یا محیط کاری تهدیدآمیز، خصمانه و نامطبوعی پدید آورد.
«ناخوشایند» به‌معنای غیرارادی نیست. در واقع یک قربانی ممکن است نسبت به بعضی رفتارها رضایت داشته باشد یا موافق آن باشد و در آن شرایط، حتی در آن رفتار زننده و آزاردهنده مشارکت داشته باشد. بنابراین هر زمان فردی احساس کند رفتار جنسی که صورت گرفته ناخوشایند است، آن رفتار آزاردهنده محسوب می‌شود، حتی اگر فرد قبلاً نسبت به درخواست قرار ملاقات غیرکاری، نظرات حول و حوش مسایل جنسی و جوک‌های جنسی به‌نحوی پذیرا بوده باشد.
مزاحم و قربانی می‌توانند مرد و زن یا از یک جنس باشند. گرچه مردان نیز مورد آزار قرار می‌گیرند اما عمده‌ی این اتفاق برای زنان فارغ از سن، محل کار و طبقه‌ی اجتماعی رخ می‌دهد. در بیشتر کشورهای جهان، آزار جنسی در محل کار غیرقانونی است و فرد آزاردیده می‌تواند شکایت کند و کارفرما موظف است به شکایت او رسیدگی کند. با این حال، هنوز آزار جنسی در محل کار وجود دارد.
آزار جنسی در محیط کار شامل موارد بسیاری است که به سه دسته بزرگ تقسیم می‌شود:
۱- آزار جنسی کلامی
۲- آزار جنسی غیرکلامی
۳- آزار جنسی فیزیکی.
۱- آزار جنسی کلامی
– تحت فشار قرار دادن کلامی فرد برای برقراری رابطه‌ی جنسی به‌عنوان یک لطف
– تحت فشار گذاشتن فرد برای قرار ملاقات غیرکاری
– نامه، تماس تلفنی و هر مورد دیگر که نشانه‌ی رفتار جنسی دارد برخلاف میل شخصی فرد مخاطب باشد
– شوخی، جوک، اشارات و سوالات جنسی بدون رضایت فرد
– مخاطب قرار دادن یک زن بالغ با واژگانی مانند دختر، عروسک، عزیزم، عسلم، جگر، داف و واژگان مشابه
– سوت زدن
– متلک انداختن
– نظرات جنسی
– تغییر دادن بحث کاری به بحث جنسی
– داستان‌ها و اشارات سکسی
– پرسش درباره‌ی فانتزی‌های سکسی، ترجیحات یا تاریخ زندگی جنسی
– سوالات شخصی درباره‌ی زندگی اجتماعی و جنسی
– نظرات جنسی درباره‌ی لباس، اندام یا ظاهر فرد
– ادا و صدای بوسیدن، خوردن یا مک زدن درآوردن
– دروغ گفتن یا شایعه‌پراکنی درباره‌ی روابط جنسی و زندگی فرد.
۲- آزار جنسی غیرکلامی
– نگاه‌ها و ژست‌های جنسی بدون رضایت فرد
– دادن هدایای شخصی
– بیش از حد نزدیک ایستادن
– از سرتاپای شخصی را برانداز کردن
– خیره چشم دوختن به فرد
– علایم و اشاراتی که معنای درخواست‌های جنسی را در خود داشته باشد
– حالات صورت، چشمک زدن، بوسه‌ی هوایی فرستادن یا لیسیدن لب‌ها
– ژست‌های سکسی گرفتن با دست یا حرکات بدن
– تعقیب کردن یا به‌‌دنبال کسی افتادن
– راه را بر افراد سد کردن یا گیر انداختن او در گوشه‌ای برخلاف میل شخصی‌اش.
۳- آزار جنسی فیزیکی
– اقدام یا انجام آزار جنسی و تجاوز
– تماس بدنی، تکیه دادن یا خود را روی بدن فرد انداختن، در گوشه‌ای گیر انداختن او یا نیشگون گرفتن بدن او برخلاف میل شخصی فرد
– ماساژ گردن یا دیگر نقاط بدن بدون اجازه‌ی فرد
– لمس لباس، مو یا بدن فرد
-دور و بر شخص پلکیدن
– بغل کردن، بوسیدن، لمس کردن یا ادای ارضا شدن درآوردن
– لمس کردن و دست کشیدن بر بدن خود به‌صورت جنسی در مقابل فرد دیگر.
در مقابل آزار جنسی چه واکنشی باید انجام داد؟
در ایران متاسفانه قانونی برای حمایت از زنانی که مورد آزار در محیط کار هستند وجود ندارد، با این حال زنان می‌توانند راهکارهایی را در پیش بگیرند:
۱- باید با آزاردهنده روبه‌رو شوید: ممکن است برداشت او از آزار جنسی با برداشت شما تفاوت داشته باشد و متوجه نباشد که شما را آزار داده یا در موقعیت ناراحت‌کننده‌ای قرار می‌دهد. وقتی با چنین رفتاری روبه‌رو می‌شوید، سعی کنید موارد زیر را در نظر بگیرید:
– آرام و شمرده و در حالی که مستقیماً به چشم‌هایش نگاه می‌کنید صحبت کنید.
– رفتاری که روی شما اثر گذاشته را توضیح دهید و از او بخواهید که تکرار نکند.
– به تلاش او برای نادیده گرفتن یا رد کردن چیزی که می‌خواهید بگویید توجه نکنید.
– لبخند نزنید و عذرخواهی نکنید. اگر با لبخند بگویید یا عذرخواهی کنید، اعتراض‌تان را کم‌ارزش می‌کنید.
– وقتی اعتراض‌تان را بیان کردید، راه‌تان را بگیرید و بروید. هرچه کمتر بگویید، بیشتر قدرت دارید.
باید مستقیم صحبت کنید. شاید بد نباشد که یک فرد محرم اسرار، همکار یا نماینده‌ی اتحادیه را برای حمایت معنوی با خود همراه کنید. آن‌ها می‌توانند به‌عنوان شاهد در صورت بروز هر گونه رفتار نامناسب عمل کنند اما اگر احساس می‌کنید نمی‌توانید با همکاری که شما را آزار می‌دهد رودررو شوید، شاید بد نباشد که برایش نامه بنویسید و در آن رفتاری را که از او سر زده و باعث ناراحتی شما شده، توضیح دهید و از او بخواهید تکرار نکند. یک کپی از نامه را برای خود نگه دارید و به او بگویید که اگر رفتارش ادامه پیدا کند اقدامات بعدی را به‌عمل می‌آورید.
۲- یادداشت روزانه بردارید: همه‌ی رفتارهایی که باعث آزار و رنجش شما شده، با تاریخ، ساعت و مکان یادداشت کنید. همین‌طور اگر افراد دیگری در محل حضور داشتند نام‌شان را ثبت کنید. این کار برای زمانی که بخواهید شکایت کنید به شما کمک خواهد کرد.
واژه‌شناسی آزار جنسی در محیط کار
آزار جنسی: رفتار ناخوشایندی است با منشا جنسی. مثلاً هنگامی‌که زنی از کنار مردی عبور کند او سوت می‌زند، یا زنی هنگامی که مردی از کنارش رد می‌شود سر تا پا خریدارانه براندازش می‌کند.
آزار جنسی نامحسوس: یک رفتار محسوب می‌شود اما یک عبارت قانونی نیست و اشاره دارد به رفتار ناخوشایند سکسی که اگر ادامه پیدا کند به «بده بستان» یا هراس و اضطراب در محیط کار برای فرد مخاطب منجر شود. مثل رفتارها، جوک‌ها، صحبت‌ها، نظرات و اشارات جنسی ناخوشایند.
بده بستان: زمانی حاصل می‌شود که تصمیم‌گیری کارفرما (یا یک مقام بالاتر) برای یک کارمند بر اساس پذیرش یا رد رفتار ناخوشایند جنسی که به او اعمال شده، باشد. مثل زمانی که یک سرپرست، کارمندش را اخراج می‌کند زیرا کارمند دعوت به شام او را رد کرده است.
محیط کاری نامطبوع: محیطی است که به‌خاطر رفتارهای ناخوشایند جنسی یا رفتارهای ناخوشایندی که کارمند را به‌خاطر جنسیتش نشانه می‌گیرد، آزاردهنده، تهدیدآمیز یا خصمانه است و تاثیری منفی بر توانایی کارمند در انجام کارش می‌گذارد. مثل تداوم جوک‌ها، نظرات و رفتارهای ناخوشایند با این‌که فرد مخاطب اعلام کرده که این رفتارها و صحبت‌ها ناخوشایند است.
پزشكان گيل
فرستادن نامه به این نویسنده | همه‌ی نوشتههای پزشكان گيل
