پزشکان گیل

از نظام پزشکی و انتخابات آن چه می‌خواهیم؟

بدست پزشكان گيل • 2 جولای 2017 • دسته: تیتر اول٬ یادداشت

دکتر مهران قسمتی‌زاده

امسال برای کشور عزیزمان ایران سال سرنوشت‌سازی بود؛ سال انتخاباتی که در آن هر یک از کاندیداها در سخن از لزوم تغییر از هم سبقت می‌گرفتند و ما نیز با شرکت پرشور در این انتخابات نشان دادیم که خواهان تغییریم؛ تغییری با حفظ آرامش و چهارچوب‌های جامعه که پیام آن از طریق صندوق‌های رای به دست دولتمردان و حاکمان می‌رسد.
اما آیا ما پزشکان که در آن حماسه شرکت کردیم خود پیام آن حماسه را گرفته‌ایم؟ آیا آموخته‌ایم که اگر تغییری را بخواهیم باید از فرصت‌های انتخاباتی و از زمان‌هایی که جهت‌گیری تغییر را از طریق صندوق رای از ما می‌پرسند، استفاده کنیم؟
مدت‌هاست جامعه پزشکی از مناسبات حاکم بر نظام سلامت شاکی است و در چند سال اخیر، طرح تحول سلامت و تبعات آن بر میزان این شکایت‌ها افزوده است. جامعه پزشکی با وجود شرکت همه‌جانبه در برنامه تحول سلامت دولت دکتر روحانی، مزد این مشارکت ارزشمند در یک برنامه ملی را دریافت نکرده و در این دوره مرارت‌های زیادی متحمل شده است. این‌گونه است که با وجود رضایت از تغییرات مثبت اجتماعی سال‌های اخیر، ما پزشکان از فضای حاکم بر مناسبات حرفه‌ای و شغلی خود ناراضی شده‌ایم؛ نارضایتی‌ای که روز به‌روز بر میزان آن می‌افزاید. در این شرایط، انتخاباتی در درون جامعه پزشکی در پیش است؛ با آن چگونه باید رفتار کنیم؟
تجربه به همه ما ثابت کرده است با قهر کردن با صندوق انتخابات هیچ گشایشی در وضعیت آینده ما حاصل نمی‌شود. این درسی است که هرگز نباید فراموش کنیم؛ و حالا زمان انتخابات است؛ زمان نشان دادن عزم خویش برای تغییر. این اولین انتظار از انتخابات نظام پزشکی است: اگر اصلاح نظام سلامت کشور را خواهانیم و اگر می‌خواهیم به حقوق ما به‌عنوان تامین‌کنندگان سلامت مردم و عرضه‌کنندگان خدمات سلامت توجه کنند، باید این را با رای خود در انتخابات بخواهیم.
البته همه می‌دانیم که نظام پزشکی بخش اصلی تصمیم‌گیر نظام سلامت ما نیست و در بهترین حالت نیز نمی‌تواند اصلاحگر تام و تمام آن باشد اما به‌طور بالقوه مهم‌ترین نهاد مردمی است که می‌تواند بازتاب‌دهنده نظرات جامعه پزشکی به دو ضلع دیگر نظام سلامت یعنی تصمیم‌گیران نظام و مردم (استفاده‌کنندگان از خدمات سلامت) باشد. از سوی دیگر، این سازمان نهادی است بینابینی که فقط حافظ منافع پزشکان نیست بلکه وظیفه دفاع از منافع مصرف‌کنندگان خدمات سلامت را نیز برعهده دارد و در عین‌حال قانون در مواردی وظیفه حاکمیتی نیز برعهده آن گذاشته است. از این‌رو بهتر است که در انتظار خود از این نهاد توقعات غیرواقعی را لحاظ نکنیم و به‌نظر می‌رسد جامعه پزشکی باید با شفاف‌تر شدن نقش‌های اجتماعی نهادهای مدنی مختلف در فضای کشور، وظیفه نمایندگی خود را به انجمن‌های پزشکی واگذار کند و از نظام حاکم هم انتظار داشته باشد این انجمن‌ها را به‌عنوان سخنگویان و نمایندگان صنوف مختلف پزشکی به رسمیت بشناسد. این امر به قرارگیری نظام پزشکی در جایگاه قانونی خود کمک خواهد کرد.
اما حتی اگر انتظار نمایندگی از نظام پزشکی نداشته باشیم (گرچه تا هنگام کارآتر شدن فعالیت انجمن‌ها، تا حدی این نقش برعهده نظام پزشکی باقی خواهد ماند) باز هم این سازمان نقش‌های مدنی بسیاری برعهده دارد که از منظر پزشکان بدان اهمیت خاص ببخشد.
شاید مهم‌ترین وظیفه نظام پزشکی که تا حد زیادی مورد غفلت قرار گرفته، نقشی است که می‌تواند در حل اختلافات بین‌رشته‌ای بازی کند. نظام پزشکی محل تعیین حدود صلاحیت حرفه‌ای رشته‌های پزشکی است و اگر همه ما این را بپذیریم و به آن گردن نهیم، بسیاری از دعواهای خانگی جامعه پزشکی حل و از انعکاس آن به خارج از جمع خودمان جلوگیری خواهد شد. این نقشی است که منتخبین نظام پزشکی نیز باید بدان باور داشته باشند و پس از انتخاب بر آن تاکید ورزند.
مبارزه با بداخلاقی حرفه‌ای یکی دیگر از جلوه‌های حضور این سازمان قدیمی حرفه‌ای است که اگر به‌درستی خود را نشان دهد، از یک‌سو از حرکات عده‌ای منفعت‌طلب که با آبروی جامعه پزشکی بازی می‌کنند جلوگیری می‌شود و از سوی دیگر به افراد مغرض خارج از خانه و بیرون از جامعه پزشکی اجازه نمی‌دهد از این بداخلاقی‌ها برای تبلیغ علیه جامعه پزشکی استفاده کنند و پزشکان را در مقابل سایر بخش‌های جامعه قرار دهند.
ارایه نظرات کارشناسی در تمامی حوزه‌های مرتبط با امر پزشکی، رصد جامعه و قوانین و آیین‌نامه‌های در حال تصویب و اظهارنظر به‌موقع یکی از کارآترین ابزارهای سازمان برای اصلاح و شاید پیشگیری از اجرای بسیاری از طرح‌های فاقد زمینه کارشناسی است. ما در سال‌های گذشته شاهد اجرای رنگارنگ بسیاری از این طرح‌ها بوده‌ایم. اجرای ۱۳ ساله نمونه‌های متفاوت پزشک خانواده در پهنه جغرافیایی کشورمان گویای این امر است؛ روشی که نظام سلامت کشور ما را به جزایری مستقل با حکومت‌های ملوک‌الطوایفی تبدیل کرده است.

غفلت از آموزش و بسنده کردن به برگزاری یا شرکت در برخی همایش‌های علمی از بارزترین نقاط ضعف سازمان نظام پزشکی در سال‌های اخیر بوده است. در حالی که با توجه به نبود ارایه سامان‌مند راهنماهای بالینی در کشور، این سازمان با کمک‌گیری از انجمن‌های علمی می‌تواند سازمان مستقل گایدلاین‌ها و راهنماهای علمی را به‌وجود آورده و در بهبود خدمات عرضه‌شده توسط جامعه پزشکی نقش مهم‌تری برعهده گیرد. با این کار هم با به‌روز استانداردهای طبابت، مرجعی علمی برای نظام ارجاع و عرضه خدمات تیمی به بیماران مهیا خواهد شد و هم مرجعی قابل اتکا برای پرداخت‌های شرکت‌های بیمه‌ها و کاهش هزینه‌های نظام سلامت و نیز داوری در دادگاه‌های نظام پزشکی خواهیم داشت.
همه این‌ها و شاید چندین و چندین نقش و وظیفه مهم دیگر برای نظام پزشکی قابل تصور و قابل مطالبه است اما به‌شرط آن‌که ما پزشکان و جامعه پزشکی نیز از مردم فهیم ایران درس بگیریم و فعالانه در انتخابات این سازمان شرکت کنیم و به نشان دهیم که برای دفاع از حقوق خود عزم‌مان را جزم کرده‌ایم و پابه‌پای سایر بخش‌های جامعه آمادگی لازم را برای تحکیم نهادهای مدنی مرتبط با خود اعلام کرده‌ایم.
به‌یاد آوریم ما همان‌هایی هستیم که در انتخابات ریاست‌جمهوری ساعت‌ها صف انتظار را تحمل کرده‌ایم تا در تعیین سرنوشت کشور، نقش خود را بازی کنیم؛ همان‌هایی هستیم که در شب انتخابات با وسواس اخبار تمدید ساعات رای‌گیری را دنبال می‌کردیم و حتی از سالخوردگان دورترین نقاط کشور نیز انتظار داشتیم در انتخابات شرکت کنند؛ حال دوباره این فرصت فراهم شده که در تعیین سرنوشت حرفه‌ای خود نقش فعال داشته باشیم. بیایید در زمین خودی نتیجه را به حریف واگذار نکنیم و فراموش نکنیم ما به هر سه امتیاز این بازی خانگی نیاز داریم.