پزشکان گیل

دکتر حمیدرضا معماریان

سال‌ها پیش، زمانی که اولین بار در دوره فیزیوپاتولوژی وارد بیمارستان شدم، مصادف شده بود با تصادف اتوبوسی در نزدیکی شهر که باعث شد تمامی بیمارستان‌ها در حالت آماده‌باش قرار بگیرند و همه کادر مجرب بیمارستان‌ها به اورژانس فراخوانده شوند. متاسفانه در این واقعه من هم حضور داشتم و خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل!
آن زمان، من شاهد این بودم که تمام کادر بیمارستان با همه قوا تلاش می‌کردند مجروحین را درمان کنند، اما همان‌طور که می‌دانید، همیشه پاسخ مثبتی از همه تلاش‌تان نمی‌گیرید. در میان مجروحین تعدادی نیز بودند که به‌علت شدت جراحات وارده متاسفانه همان‌جا در اتاق سی‌پی‌آر فوت می‌کردند. صحنه‌های بسیار غمبار و اسف‌باری بود. صدای شیون و فریادهای همراهان فوت‌شده‌ها که در همان اتوبوس بودند و جراحات مختصری داشتند تمام فضا را پرکرده بود و اعتراضی که در پاسخ به تلاش‌های کادر درمان می‌کردند صحنه را دل‌خراش‌تر می‌کرد که با این‌همه زحمت و تماشای از دست ‌رفتن بیمارشان هنوز باید پاسخگوی همراهان بیمار نیز باشند. با یکی از اینترن‌ها به پاویون رفتم و فهمیدم که خیلی ناراحت و عصبانی است از این شغلی که انتخاب کرده و گفت ما چگونه باید این‌همه استرس و فشار را تحمل کنیم در حالی ‌که تازه اول راه است و همیشه و هر لحظه با ما خواهد بود.
واقعاً سوال به‌جایی بود و هست. از آن هنگام به بعد من بارها این سوال را در ذهنم تکرار می‌کردم که چگونه می‌توانیم با این شغل خیلی حساس و استرس‌های زیاد آن کنار بیاییم و به‌نوعی خود را تخلیه عاطفی و احساسی کنیم؛ تا این‌که برای ادامه تحصیل به کانادا رفتم و از یکی از پروفسورها، سوالی که سال‌ها با من بود را پرسیدم. ایشان باحوصله و علاقه فراوان در جواب من گفتند که برای تمام کادر درمانی بیمارستان گروه‌های بالینت (Balint) را تشکیل می‌دهند و با علم به کنجکاوی و علاقه من به این موضوع، مرا برای شرکت در یکی از این گروه‌ها دعوت کردند. در این‌جا من نیز مختصری از این تجربه را با شما در میان می‌گذارم.
گروه‌های بالینت که در سال ۱۹۶۹ توسط روانکاو مجارستانی، مایکل بالینت، در انگلستان بنا نهاده شد، از اولین روش‌های نظارت بالینی بر پزشکان خانواده است. روش این گروه شامل معرفی بیماران در جلسات مختلف و بحث روی آن‌ها با تاکید بر بخش احساسی ارتباط بیمار و پزشک است. امروزه گروه بالینت توسط پزشک خانواده یا روان‌درمانگر حرفه‌ای رهبری می‌شود. اعضای اصلی و اولیه گروه بالینت پزشکان هستند. بسیاری از آن‌ها از اهمیت مشکلات روانشناسی و روانشناسی اجتماعی بیماران خود در ارتباط با آن‌ها آگاه می‌شوند. علاقه آن‌ها و احتیاجات آن‌ها از ضروریات انگیزشی شرکت در جلسات ۹۰ دقیقه‌ای گروه‌های بالینت است. هدف گروه‌های بالینت تبدیل پزشکان خانواده به روان‌درمانگر نیست، بلکه کمک به پزشکان و بالا بردن سطح دانش روانشناسی آن‌ها در بهبود رابطه‌ای است که با بیمار خود دارند؛ تعلیم گوش‌ دادن و توجه بسیار دقیق به آن‌چه بیمار می‌گوید.
مشکلات شایعی که در بالینت مطرح می‌شود عبارت ‌است از:
۱. بیمار با علایم توضیح داده نشده پزشکی، مزمن، یا نشانه‌های جسمی و روانی
۲. بیمارانی با خواسته نامناسب: برای نسخه‌ها، گواهی‌ها، نامه‌های ارجاع به متخصص یا تشخیص‌های پرهزینه مانند اسکن‌های MRI
۳. بیمارانی که گستاخ یا طعنه‌آمیز حرف می‌زنند مخصوصاً کسانی که به جوان بودن و بی‌تجربگی پزشک اشاره می‌کنند
۴. بیمارانی که پزشک را گیج می‌کنند
۵. پیچیدگی‌های فامیلی، مشکلات نوجوانی و بلوغ
۶. مشکلاتی در درک افرادی از فرهنگ‌های دیگر
۷. بیماران که به‌طرز نگران‌کننده‌ای افسرده‌اند یا ممکن است دست به خودکشی بزنند
۸. بیمارانی که ممکن است مشکلات جسمی خیلی سختی داشته باشند و رفتار بسیار بد آن‌ها ناشی از بیماری جدی و سختی باشد که دارند.
پس از پایان جلسه من خیلی خوشحال شدم که با این گروه آشنا شدم. وجود این گروه‌ها در ایران بسیاری از نیازهای اساسی ما پزشکان را رفع خواهد کرد؛ و من اعتقاد دارم که ما هم می‌توانیم این گروه‌ها را در کشورمان ایجاد کنیم.
گروه بالینت با تغییرات و اصلاحیه‌های کوچک، می‌تواند راه نظارت بسیار خوبی برای یادگیری مسایل روانشناسی پزشکان در رابطه با بیماران‌شان باشد.

دکتر حمیدرضا معماریان
پزشک و روانشناس شاغل در کانادا

Email: dr.memarian@yahoo.com