پزشکان گیل

ارنست، ارنستو، فیدل، سیگار، سالسا، رام

بدست پزشكان گيل • 14 می 2018 • دسته: تیتر اول٬ صفحه‌ آخر

دکتر امید زرگری

می‌گویند روزی از ارنست همینگوی خواستند که با شش کلمه داستانی کوتاه بنویسد و او پس از اندکی تامل نوشت:

Baby shoes for sale, never worn.

(کفش‌های بچه برای فروش، هرگز پا نشده‌اند.)

این داستان نه‌ فقط کوتاه‌ترین بلکه شاید غم‌انگیزترین داستان عالم باشد.

اخیراً سفری کوتاه به کوبا داشتیم. اگر از ما بخواهید آن را در شش کلمه توصیف کنیم، همان شش کلمه عنوان را خواهیم نوشت. طبیعتاً در این برهه حساس کنونی آدم عاقل قبل از صحبت کردن در مورد سالسا و رام زبان خود را گاز می‌گیرد (مگر آن‌که به سهو لسان یا سهو قلم دچار شده باشد). این است که به این اکتفا می‌کنیم که بگوییم کوبا بهترین نوشیدنی‌های دنیا را دارد و از در و دیوارش صدای موزیک زنده و مرده بلند است و مردم انقلابی‌اش به هر بهانه‌ای مشغول حرکات موزون می‌شوند. در مورد سیگار کوبایی هم همین بس که بگوییم آن‌چه به کرات در کف پیاده‌روهای کثیف هاوانا می‌دیدیم و می‌پنداشتیم سنده سگان باشد، خوشبختانه ته سیگار کوبایی بود!

می‌ماند ارنست، ارنستو، فیدل که هر سه غیر از علاقه به سیگار کوبایی، علایق مشترک دیگری هم داشتند و از قضا دوستانی تقریباً صمیمی بودند. این دو تای آخر یعنی ارنستو (چه گوارا) و فیدل (کاسترو) هر دو عشق نوجوانی ما و خیلی‌های دیگر بودند. البته چه گوارا محبوب‌تر بود، شاید چون خوشگل‌تر بود یا چون پزشک بود یا شاید چون به اندازه فیدل پرحرف نبود؛ اما احتمالاً به این خاطر که شهید شد.

و اما ارنست: در باب «اهمیت ارنست بودن» این را بگوییم که در واقع ارنست همینگوی از معدود آدم هایی است که به یک جغرافیا معنا داده است. (همان‌طور که برای مثال، جیمز جویس به دابلین معنا می‌دهد.)

رد پای ارنست همینگوی در جای‌جای هاوانا باقی است و شما به‌عنوان جهانگرد- اگر قدری معرفت داشته باشید- این رد پا را مدام احساس می‌کنید، از کافه La floridita گرفته تا اتاق ۵۱۱ هتل Ambos mundus تا ویلای همینگوی در Finca la Vigia و تا دهکده ماهیگیری Cojimar نزدیکی هاوانا که تم اصلی داستان «پیرمرد و دریا» در آن شکل گرفته است.

خوشبختانه، با وجود رخداد انقلاب، بسیاری از وسایل همینگوی همچنان دست‌نخورده باقی مانده است (احتمالاً به‌علت علاقه و دوستی فیدل). این باعث می‌شود که احساس پای گذاشتن در خانه‌ای که همینگوی در آن سال‌ها زندگی کرده است، حس ناب‌تری باشد.

در هر حال کوبا بسیار دیدنی است و چه بهتر که پیش از پایان کار کمونیسم و قبل از آن‌که کاپیتالیسم به گندش بکشد، دیده شود.

پایان کمونیسم اما ما را به‌یاد کتابی انداخت که به‌تازگی خوانده‌ایم: «راهنمای بازدید از موزه‌ی کمونیسم» نوشته اسلاونکا دراکولیچ. این کتاب مجموعه داستان‌هایی است از زبان حیواناتی که هر یک در یکی از کشورهای کمونیستی اروپای شرقی زندگی می‌کردند. از جهاتی شبیه «مزرعه حیوانات» جرج اورول است، با این تفاوت که «مزرعه حیوانات» داستان یک انقلاب است و این یکی در واقع داستان یک پایان؛ روایت حیوانات مختلف از پایان کمونیسم؛ از زاغی که خودکشی نخست‌وزیر آلبانی را تعریف می‌کند تا موشی که از فرو ریختن دیوار برلین می‌گوید؛ و از همه بهتر شاید داستان طوطی تیتو! کتاب بانمکی است، به‌خصوص برای کمونیست‌های سابق!