پزشکان گیل

دکتر هدیه حج‌فروش

در گفتار نخست (ش ۱۷۹ «پزشکان گیل») به اصول علم اخلاق پزشکی و نکات مهمی چون امانت‌داری و رازداری پرداختیم. با وجود اهمیت بسیار رازداری در رابطه پزشک و بیمار، با توجه به قوانین هر کشور محدودیت‌ها و استثناهایی در آن وجود دارد که این‌جا به بحث درباره آن می‌پردازیم:

۱. کودک‌آزاری: در بسیاری از کشورها قوانینی تصویب شده که اگر پزشک در معاینه یا شرح‌حال به شواهدی از کودک‌آزاری برخورد کرد یا حتی به آن مشکوک شد، موظف به گزارش فوری آن به مراکز دولتی یا نیروهای انتظامی ‌است. این مقررات در کشورهای مختلف متفاوت است اما در کانادا و آمریکا پزشکان موظف به گزارش فوری چنین مواردی هستند.

۲. توانایی رانندگی: در برخی کشورها از جمله کانادا پزشک معالج موظف است هرگونه اختلال در وضع سلامتی بیمار از جمله اختلال دید، اختلال هوشیاری، بیماری‌های تشنجی و… را که منجر به اختلال در رانندگی و بروز خطر برای بیمار یا سایر افراد می‌شود، به اداره راهنمایی و رانندگی گزارش کند. در ایران این امر توسط معاینه‌های دوره‌ای که توسط پزشکان نیروی انتظامی هنگام تمدید گواهینامه صورت می‌گیرد، انجام می‌شود.

۳. بیماری‌های واگیر: لیست بیماری‌های واگیر در هر کشور با توجه به شرایط جغرافیایی و شیوع بیماری‌ها متفاوت است؛ اما در بسیاری از کشورها از جمله ایران پزشک معالج موظف به گزارش بیماری‌های واگیر مثل سل، سیاه‌سرفه و… به مراکز بهداشتی و درمانی دولتی است. در مواردی چون ابتلای بیماران به بیماری‌‌های منتقله از راه تماس جنسی و ایدز،‌ پس از اطلاع‌رسانی پزشک، مراکز بهداشتی و درمانی مرتبط مسوول اطلاع‌رسانی به شریک جنسی بیمار و بررسی وضعیت سلامت او نیز هستند.

۴. گزارش آمار حیاتی: در بیشتر کشورها از جمله ایران پزشکان موظف به گزارش آمارهایی از جمله تعداد تولدها، تعداد فوت‌ها و… بر حسب دستورالعمل کشوری به مراکز بهداشتی و درمانی دولتی هستند.

۵. گزارش به پزشکی قانونی: پزشکانِ مسوول نوشتن گواهی فوت، در مواردی خاص باید متوفی را به پزشکی قانونی ارجاع دهند. برخی از این موارد شامل هر فوت غیرمنتظره یا مشکوک، فوت زنان باردار یا هر فوت ناشی از بارداری، ‌فوت ناشی از آزار و رفتارهای خشونت‌آمیز در کودکان و بزرگسالان و هر فوت به دلیلی غیر از بیماری است. در چنین مواردی پزشک نه‌تنها موظف به شکستن رازداری است، بلکه در صورت عدم گزارش موارد فوق، مشمول جریمه نیز خواهد شد.

۶. احتمال آسیب به دیگران: پزشک وظیفه مراقبت از سلامت عموم را به‌عهده دارد. در همین راستا اگر بیماری به پزشک خود از احتمال آسیب رساندن به سایر افراد خبر دهد،‌ قوانین بسیاری کشورها پزشک را موظف به اطلاع‌رسانی به پلیس و فرد در معرض خطر می‌کند. البته خطراتی که منجر به شکستن رازداری می‌‌شود شامل آسیب قریب‌الوقوع شدیدی است که بتواند منجر به فوت یا آسیب بدنی جدی شود و در واقع طبق مصوبه قانون، تعهد پزشک برای رازداری نباید مانع از وظیفه‌ او در حفظ سلامت جامعه شود.

البته در تمام موارد فوق، پزشک فقط اجازه افشای همان مورد خاص را دارد و در مورد سایر اطلاعات بیمار موظف به رازداری است. ضمناً پزشک در مواردی که دادگاه او را احضار کند، موظف به شکستن رازداری در حضور قاضی است. در سایر موارد، افشای اطلاعات بیمار فقط با رضایت بیمار قابل انجام است.

Ref
Toronto Notes, 2018
Code of Medical Ethics: Patient-Physician Relationships

دکتر هدیه حج‌فروش
پزشک عمومی

Email: dr.hajf@gmail.com