پزشکان گیل

دکتر محمدحسن هدایتی اُمامی

هورمون پاراتیروئید (PTH) پروتئینی است با ۸۴ اسید آمینه. توالی اسید آمینه‌ای یک تا ۳۴ آن را جداگانه ساخته‌اند [PTH (1-34)]. همین بخش از هورمون است که اثرات بیولوژیک دارد و برای ساختن تیغه‌های استخوانی مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ بنابراین هورمونی است آنابولیک برای استخوان.
نام ژنریک آن «تری‌پاراتاید» (Teriparatide) است و شرکت‌های مختلف آن را با نام‌های تجاری ویژه از جمله Forteo و CinnoPar به فروش می‌رسانند.
FDA مصرف تری‌پاراتاید را در موارد زیر تایید کرده است:
– درمان استئوپروز در زنان یائسه
– درمان استئوپروز در مردان با خطر بالای شکستگی
– درمان استئوپروز در زنان و مردانی که با مصرف طولانی گلوکوکورتیکوئید، در معرض شکستگی زیادتری هستند.
تری‌پاراتاید در بیماران دچار استئوپروز، پس از درمان با میانگین ۱۸ ماهه، خطر شکستن مهره‌ها را ۶۵% و خطر شکستن استخوان‌های غیر از مهره را ۵۳% کم می‌کند.

راه و شیوه مصرف؟
به‌صورت آمپول آماده است. روزی ۲۰ میکروگرم زیر پوست تزریق می‌شود. توصیه می‌شود طول درمان از ۱۸ الی ۲۴ ماه فراتر نباشد.

اثراتش چه مدت دوام می‌کند؟
اگر درمان به هر دلیلی متوقف شود یا دوره درمان برنامه‌ریزی شده تمام شود، استخوان به‌سرعت از دست می‌رود؛ به‌همین دلیل تجویز داروی جایگزین ضروری است تا تراکم مواد معدنی استخوان حفظ شود. معمول آن است که پس از خاتمه درمان با تری‌پاراتاید، درمان با داروی ضد استخوان‌خواری (یکی از بیس‌فسفونات‌ها) را شروع می‌کنند تا تراکم مواد معدنی باز هم افزایش یاید.

مصرف آن در چه کسانی ممنوع است؟
زنان آبستن، زنان شیرده، کسانی که به این دارو حساسیت دارند، کودکان و نوجوانانی که صفحه رشدشان هنوز باز است، افراد مبتلا به نارسایی پیشرفته کلیه، مبتلایان به هیپرپاراتیروئیدی، افراد دارای زیادی بدون علت فسفاتاز قلیایی.

آیا مصرف آن خطری ندارد؟
عوارض ناخواسته تری‌پاراتاید عبارت است از گرفتگی عضلات ساق پا، تهوع و گیجی؛ اما نگرانی مهم‌تری هم هست: تجویز طولانی دوز زیاد آن در موش‌ها باعث افزایش میزان بروز استئوسارکوم شده است. به‌همین دلیل در کسانی که خطر ابتلا به استئوسارکوم در آن‌ها زیاد است (بیماران مبتلا به بیماری پاژه استخوان و افراد دارای سابقه رادیوتراپی استخوان) و همچنین در کسانی که دچار متاستازهای استخوانی یا هیپرکالسمی یا سابقه بدخیمی استخوانی هستند، نباید از این دارو استفاده کرد.

Ref
Cosman F, de Beur S. J, LeBoff M. S. et al (2014). Clinician’s Guide to Prevention and Treatment of Osteoporosis. Osteoporos Int. 25:8
Teriparatide (recombinant human parathyroid hormone [1-34]): Drug information. Uptodate 2017

دکتر محمدحسن هدایتی اُمامی
متخصص داخلی- غدد
دانشیار دانشگاه علوم پزشکی گیلان
نشانی: رشت، گلسار، بلوار سمیه، ساختمان پارس کلینیک، تلفن: ۳۳۱۱۱۲۲۸

Email: hedayati1947@yahoo.com