پزشکان گیل

روز جهانی تیرویید

بدست پزشكان گيل • 25 می 2018 • دسته: تیتر اول٬ غدد و متابولیسم

دکتر احیا زری‌دوست

بزرگ‌ترین غده درون‌ریز بدن غده تیرویید است که در قسمت تحتانی جلوی گردن زیر غضروف تیرویید قرار دارد. عملکرد این ارگان حیاتی تولید هورمون‌های تیرویید است که مهم‌ترین آن‌ها تترایدوتیرونین و تری‌یدوتیرونین هستند. تاثیر مستقیم و غیرمستقیم این هورمون‌ها بر تمام سلول‌های بدن سبب کنترل عملکرد فیزیولوژیک اندام‌های مختلف می‌شود.
در دوران جنینی هورمون‌های تیرویید مادر نقش به‌سزایی در تکامل جنین به‌ویژه مغز و سیستم عصبی او ایفا می‌کند؛ به‌گونه‌ای که حتی نوزادان مادران دارای هیپوتیروییدی تحت بالینی درمان‌نشده درجاتی از اختلالات ذهنی خواهند داشت. پس از تولد، هورمون‌های تیرویید در رشد و تکامل نوزاد، شیرخوار و کودک نقش مستقیم دارد به‌گونه‌ای که کم‌کاری ذاتی تیرویید با شیوع یک به ٢٠٠٠ تا ۴٠٠٠ نوزاد زنده متولدشده، در صورت عدم تشخیص و درمان به‌هنگام، سبب مشکلات فراوان برای کودک، خانواده و در ادامه تحمیل بار مالی سنگینی بر جامعه خواهد شد. در کشور عزیز ما خوشبختانه با شروع غربالگری تیرویید نوزادان از سال ١۳٨۴ به میزان قابل توجهی از بروز عوارض ناشی از کم‌کاری ذاتی تیرویید به‌عنوان یک علت قابل پیشگیری کندذهنی و اختلال تکاملی جلوگیری شده است.
پس از دوران کودکی، بیماری‌های تیرویید به‌ویژه کم‌کاری آن، از بیماری‌های بسیار شایع انسان است به‌طوری که شیوع فقط تیروییدیت هاشیموتو در دنیا ۴٪ است. از آمار به‌دست‌آمده از کالبدشکافی‌ها، در ۴٠٪ موارد ندول تیرویید دیده شده است و برآورد می‌شود که ۶٠٪ مبتلایان به اختلالات عملکرد تیرویید از بیماری خود آگاه نیستند. تقریباً تمام مشکلات تیرویید به‌جز کم‌کاری ذاتی آن، در خانم‌ها ۵ تا ٨ برابر شایع‌تر از آقایان است.
با توجه به اهمیت و نقش به‌سزای تیرویید در سلامتی انسان و معضلات تشخیصی و درمانی اختلالات آن، در راستای ارتقای آگاهی‌های عمومی در موارد فوق، اعضای فدراسیون بین‌المللی تیرویید در سال ٢٠٠٧، روز ٢۵ ماه می‌ میلادی مصادف با ۴ خرداد خورشیدی را «روز جهانی تیرویید» نامگذاری کردند و در سال ٢٠٠٩ لوگوی پروانه را به نشانه همانندی شکل تیرویید برای این روز برگزیدند. به‌دنبال آن سایر انجمن‌های تیرویید در دنیا، از جمله انجمن تیرویید آمریکا در سال ٢٠١٠، از این انتخاب حمایت کردند و در سراسر گیتی در روزهای نزدیک به ٢۵ می ‌یا همان روز، کنفرانس‌ها و همایش‌هایی در جهت ارتقای دانش تیرویید و نیز تدوین برنامه‌ها و گایدلاین‌های آموزشی و درمانی برگزار می‌شود.
بر اساس بیشتر گایدلاین‌های موجود برای غربالگری، تمام خانم‌ها در اولین ویزیت پره‌ناتال، تمام بزرگسالان از ۳۵ سالگی و پس از آن هر ۵ سال باید TFT (آزمایش‌های عملکرد تیرویید) انجام دهند. ضمن این‌که در گروه‌های خاص که در ریسک بالای اختلالات تیرویید قرار دارند، در صورت شک بالینی و گاه سالانه باید TFT انجام دهند.