پزشکان گیل

بحث چگونگی انتخاب «پزشک نمونه» موضوع تازه‌ای نیست، پیش از این نیز دوستان دیگری به این موضوع پرداخته و معیارهای مورد استفاده (یا عدم استفاده!) در این مورد را به چالش کشیده بودند. اما در این فرصت، به بهانه‌ی انتشار یادداشت «چرا انتخاب پزشک نمونه» نوشته‌ی دکتر مهران قسمتی‌زاده (در صفحه‌ی ۵۴ همین شماره) می‌خواهم تجربه‌ی نظام پزشکی رشت در این زمینه را توضیح دهم، شاید که با نقد و نظر صاحب‌نظران راهی به جایی برد و حالا که بنا بر انتخاب است، معیارهایی هر چه عینی‌تر برای این انتخاب به‌دست آید.
تا آن‌جا که من به‌خاطر دارم این بحث در سال ۸۵ هم در هیات مدیره‌ی نظام پزشکی رشت مطرح بود (که به محدود کردن تعداد همکاران نمونه‌ی انتخاب و معرفی شده از ۲۵ نفر در سال ۸۴ به ۱۲ نفر در این سال انجامید) اما بحث جدی در سال ۸۶ و پس از ارایه‌ی آیین‌نامه‌ی نظام پزشکی مرکز در این مورد درگرفت. از آن‌جا که معیارهای پیشنهادی مرکز مورد پذیرش کامل اعضا قرار نداشت، به من ماموریت داده شد تا با در نظر گرفتن آیین‌نامه‌ی فوق و نظرات اعضا، معیارهای پیشنهادی را تدوین کنم. حاصل کار با اعمال نظرات ریاست و سایر همکاران، آن چیزی است که در دو فرم پیوست مشاهده می‌فرمایید.
مجموعه‌ی پیشنهادی را می‌توان در سه محور بررسی کرد:
الف. مکانیسم انتخاب: بنا بر سنت حسنه‌ای که از پیش در نظام پزشکی رشت جاری بوده، پیشنهاد نامزدها برعهده‌ی انجمن‌های تخصصی و انتخاب نهایی با نظام پزشکی رشت است. این شیوه البته در هر دو هیات مدیره‌ی اخیر مخالفانی داشته و در عمل تعدادی از همکاران نمونه خارج از فهرست پیشنهادی انجمن‌ها برگزیده شده‌اند، ولی اصل کلی همین است.
ب. تعداد همکاران برگزیده: با توجه به تعدد گروه‌های پزشکی و همچنین تعداد پزشکان و انجمن‌های تخصصی فعال شهرستان رشت، تعداد ۹ نفر پیشنهاد شده که از این تعداد باید ۲ نفر به نظام پزشکی مرکز معرفی شوند تا لوح تقدیرشان از آن‌جا صادر شود. برای ۷ نفر بقیه همین‌جا سفارش لوح تقدیر می‌دهیم که البته نفیس‌تر و شکیل‌تر هم هست! (چون نظام پزشکی مرکز جز همین لوح خشک و خالی، هدیه‌ای ضمیمه نمی‌کند، ما برای هر ۹ نفر هدیه می‌خریم.) این تعداد در شهرستان‌های دیگر می‌تواند کم و زیاد شود. در همین رشت هم معمولاً موفق نمی‌شویم به این میثاق پایدار بمانیم و از جمله امسال ۱۲ همکار نمونه داریم. نماینده‌ی همکاران آزمایشگاهی هم از منتقدان جدی این رویه است که عقیده‌ دارد برای آزمایشگاهیان باید سهمیه‌ای جداگانه در نظر گرفته شود؛ عقیده‌ای که از نظر من با توجه به تعداد این همکاران در مقایسه با رشته‌های دیگر منطقی نیست.
پ. معیارهای انتخاب: هدف از تدوین این بخش، تبدیل معیارهای کیفی به کمی است و ویژگی آن افزودن معیارهایی علاوه بر معیارهای سنتی (فضایل اخلاقی، حذاقت بالینی و کهولت سن). همان‌طور که در فرم دوم می‌بینید، معیارهایی چون مدیریت خلاق، فعالیت‌های اجتماعی و صنفی و سوابق نوشتاری برای نخستین بار در این پرسش‌نامه مورد تاکید قرار گرفته که با توجه به نگرش چندبعدی و کل‌نگر، به کارنامه‌ی یک پزشک، به‌عنوان یک موجود اجتماعی و مسوولیت‌پذیر، نگاهی جامع‌تر و «مدرن»تر دارد.
اما چگونه این کیفیت‌ها را به کمیت تبدیل کنیم؟ ما در انجمن پزشکان عمومی رشت برای هر کدام از پنج معیار پیشنهادی ۲ امتیاز در نظر می‌گیریم و از بین نامزدهای پیشنهادی، همکارانی را که بیشترین امتیاز را آورده‌اند به‌عنوان اولویت‌های اول تا چهارم معرفی می‌کنیم. فرض کنید همکاری یک کلینیسین شایسته است (۲ امتیاز)، مقالات متعدد علمی یا صنفی منتشر کرده است (۲ امتیاز)، سابقه‌ی عضویت در هیات مدیره‌ی انجمن یا نظام پزشکی ندارد ولی در مجامع عمومی و نشست‌های منطقه‌ای شرکت می‌کند (۱ امتیاز) و بدون سابقه‌ی مدیریتی (صفر امتیاز)، ۲۰ سال سابقه‌ی طبابت دارد (۱ امتیاز) در مجموع ۶ امتیاز، و همکار دیگری که او نیز یک پزشک عمومی شایسته است (۲ امتیاز)، تا کنون مطلبی منتشر نکرده (صفر امتیاز) ولی سابقه‌ی عضویت در نظام پزشکی (۲ امتیاز) و مدیریت خوش‌نام و خلاق در دانشگاه علوم پزشکی (۲ امتیاز) و ۳۰ سال سابقه‌ی طبابت دارد (۲ امتیاز) در مجموع ۸ امتیاز دارد. از بین ۵ معیار کلی فرم دوم تنها بخشی از معیارهای بند نخست قابل سنجش دقیق نیست و در مورد شرط اولیه‌ی «خوشنامی و حسن شهرت اخلاقی» (که در فرم اول آمده است) نیز باید به خرد جمعی اعتماد کرد.
و آخرین نکته این‌که در سال ۸۶ متاسفانه اتفاقاتی در نظام پزشکی رشت رخ داد که عمل به این شیوه در میانه‌ی راه متوقف شد و در سال ۸۷ نیز به‌کل این پروژه متروک ماند که حاصل کار انتخاب ۲۲ همکار نمونه در هر یک از مراسم دو سال ۸۶ و ۸۷ بود! این روش تنها در سال گذشته عملی شد که با لغو جشن روز پزشک، قرار شد همکاران نمونه در جشن امسال معرفی شوند. امسال هم با گذشت یک سال برخی سلیقه‌ها در هیات مدیره تغییر کرد و تجدیدنظرهایی داشتیم که… به‌هرحال اول راه است، سخت نگیرید!