پزشکان گیل

سلکوکسیب (سلبرکس) یک داروی ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAID) است که برای درمان استئوآرتریت، روماتیسم، دیس‌منوره و کاهش پولیپ‌های کولون و رکتوم در بیماران مبتلا به پولیپوز آدنماتوز فامیلیال استفاده می‌شود.
در عمل این NSAID برای کاهش درد در بیمارانی که با دیگر داروهای NSAID دچار مشکلات گوارشی می‌شوند، کاربرد دارد. توصیه شده که این دارو در بیمارانی که به‌طور مداوم و طولانی از NSAID استفاده می‌کنند مصرف شود و در درمان دردهای کوتاه‌مدت و حاد، دیگر داروهای NSAID تجویز گردد.
علاوه بر آن، دیده می‌شود که میزان تسکین درد با سلکوکسیب مشابه میزان آن در استامینوفن است.

مکانیزم اثر
سلکوکسیب یک مهارکننده‌ی فوق انتخابی سیکلواکسیژناژ- ۲ (Cox-2) است که در نهایت باعث مهار سنتز پروستاگلاندین می‌شود، در حالی که NSAID‌های قدیمی Cox-1 و Cox-2 را مهار می‌کنند. این دارو ۲۰-۱۰ برابر اثر مهاری بیشتری بر Cox-2 نسبت به Cox-1 دارد و در تئوری، این اثر مهاری انتخابی سلکوکسیب باعث کاهش التهاب و درد می‌شود و عوارض گوارشی کمتری نسبت به سایر NSAIDها ایجاد می‌کند.
سلکوکسیب با اثر مهار انتخابی بر Cox-2 باعث اختلال در سنتز پروستاگلاندین می‌شود ولی در سنتز ترومبوکسان اختلالی ایجاد نمی‌کند. بنابراین بر تجمع پلاکتی هنگام لخته‌ی خون اثری ندارد.
مقدار مصرف این دارو ۲۰۰-۱۰۰ میلی‌گرم یک تا دو بار در روز است.

عوارض گوارشی
در تئوری، سلکوکسیب نسبت به NSAID‌های قدیمی عوارض گوارشی کمتری ایجاد می‌کند. در یک مطالعه که مدت آن ۶ ماه بود، این اثر به اثبات رسید، اما وقتی مدت مطالعه به ۱۲ ماه رسید اثر فوق مشهود نبود.

عوارض قلبی- عروقی
ریسک عوارض قلبی و مغزی در مصرف‌کنندگان NSAID بالاست، به‌خصوص داروهایی نظیر سلکوکسیب که Cox-2 را مهار می‌کنند. این مساله موجب شد شرکت Pfizer داروی Rofcoxib را در سال ۲۰۰۴ از بازار مصرف جمع کند. FDA الصاق برچسب سیاه‌رنگ را که حاوی هشدار در مورد عوارض گوارشی و قلبی عروقی است، روی همه‌ی داروهای NSAID الزامی اعلام کرده است. در فوریه‌ی ۲۰۰۷ انجمن قلب امریکا هشدار داد که سلکوکسیب باید به‌عنوان آخرین چاره برای کسانی که بیماری قلبی یا ریسک ابتلا به آن را دارند تجویز شود و برای این‌گونه بیماران باید استامینوفن یا NSAIDهای قدیمی‌تر مانند ناپروکسن تجویز کرد. البته ریسک حوادث قلبی- عروقی سلکوکسیب مورد بحث است. یک مطالعه توسط شرکت Pfizer در جریان است که برای دستیابی به نتایج آن باید تا سال ۲۰۱۰ صبر کرد.
استفاده‌ی طولانی از سلکوکسیب می‌تواند باعث افزایش ریسک حوادث ترومبوتیک قلبی- عروقی همچون انفارکتوس میوکارد و سکته‌ی مغزی شود که می‌تواند کشنده باشد. البته همه‌ی انواع NSAIDها، چه آن‌هایی که باعث مهار اختصاصی Cox-2 و چه آن‌هایی که باعث مهار غیراختصاصی آن می‌شوند، ریسک مشابه ایجاد می‌کنند و بیماران قلبی- عروقی یا آنانی که عوامل خطرزای بیماری‌های قلبی دارند در معرض خطرات بیشتری هستند.
برای کاهش ریسک حوادث قلبی- عروقی بیمارانی که از سلکوکسیب استفاده می‌کنند، باید از کمترین دوز موثر دارو برای کوتاه‌ترین مدت استفاده کرد و پزشکان و بیماران باید برای پیشگیری از چنین آثار زیان‌بخشی، حتی اگر علایم قلبی- عروقی در بیمار موجود نباشد، هشیار باشند. همچنین بیماران باید نسبت به علایم و نشانه‌های حوادث قلبی- عروقی آگاه باشند.
هیچ‌گونه شواهدی مبنی بر کاهش ریسک حوادث ترومبوتیک قلبی- عروقی در استفاده‌ی همزمان آسپیرین با NSAID وجود ندارد. حتی نشان داده شده که مصرف همزمان NSAID و آسپیرین باعث تشدید عوارض گوارشی می‌شود.
دو مطالعه‌ی کلینیکی بزرگ و کنترل شده نشان داد که استفاده از یک NSAID دارای اثر مهار انتخابی بر Cox-2 در درمان درد بعد از عمل CABG باعث افزایش ریسک سکته‌ی قلبی و حملات مغزی شده است.

سلکوکسیب و فشار خون
مانند همه‌ی NSAIDها، سلکوکسیب می‌تواند منجر به ایجاد فشار خون یا بدتر شدن یک فشار خون قدیمی شود. بیماران فشار خونی که از دیورتیک تیازیدی یا لوپ استفاده می‌کنند در صورت مصرف NSAID، در پاسخ به این داروها دچار مشکل می‌شوند. بنابراین در مصرف داروهای NSAID و سلکوکسیب خطرات مزبور باید در نظر گرفته و میزان فشار خون در ابتدا و در طول درمان کنترل شود.

سایر عوارض
اثرات سلکوکسیب بر کبد و کلیه مشابه اثرات سایر NSAIDهاست.
سلکوکسیب اثرات عمده‌ای بر شمارش پلاکت و PT و PTT ندارد و از تجمع پلاکتی جلوگیری نمی‌کند.
به‌علت تشدید عوارض جانبی، باید از تجویز همزمان سلکوکسیب با سایر NSAIDهای غیرآسپیرینی خودداری شود.

Ref: http://en.wikipedia.org/wiki/Celecoxib

دکتر میرعلی احمدزاده
نشانی: رشت، بالاتر از مجتمع دخانیات احمد گوراب، تلفن: ۵۵۶۴۰۹۰

Email: sadatif1@yahoo.com