پزشکان گیل

دکتر بابک عزیز افشاری

سازمان جهانی سلامت (WHO) در پاییز ۲۰۱۸ اعلام کرد اپیدمی وبا در یمن، با بیش از یک میلیون نفر، بدترین اپیدمی ثبت شده در طول تاریخ بوده است. تاکنون بیش از ۲۵۰۰ نفر در اثر این بیماری در کشور یمن فوت شده‌اند. در پی چرخند آیدای (Cyclone Idai) در موزامبیک در ماه مارس ۲۰۱۹ نیز شیوع وبا افزایش یافته و اولین موارد مرگ ناشی از وبا گزارش شده است. این‌ها هشداری است که یک بیماری قدیمی که به‌سهولت قابل پیشگیری و درمان است، همچنان می‌تواند یک تهدید بزرگ باشد.

وبا در شهر بارسلونا بین سال‌های ۱۸۳۴ و ۱۸۶۵ جان بیش از ۱۳ هزار نفر از اهالی را گرفت.

قاتل سریع
وبا، در صورت عدم رسیدگی به‌موقع، قربانی را در عرض چند ساعت خواهد کشت. وبا یک بیماری گوارشی شدید است که توسط باکتری ویبریو کلرا ایجاد می‌شود. شدت اسهال و استفراغ به‌حدی است که بدن به سرعت کم‌آب می‌شود و اعضای حیاتی بدن از کار می‌افتد. به‌گزارش سازمان سلامت جهانی، هر سال در جهان حدود ۳ میلیون نفر به این بیماری مبتلا و حدود ۹۰ هزار نفر از آنان فوت می‌شوند.
بلایای طبیعی و بحران‌های انسانی و عدم‌دسترسی به آب آشامیدنی سالم، عامل اصلی اپیدمی وباست. همه ذخایر آب زیرزمینی، چشمه‌ها و رودخانه‌ها و حتی آب لوله‌کشی ممکن است با فاضلاب آلوده و باکتری از راه آب آلوده پخش شود.

درمان ساده
درمان ساده با تجویز به‌موقع مایعات در ۸۰ درصد موارد جان بیمار را نجات می‌دهد. اگر فرد قادر به نوشیدن باشد، این کار با سرم خوراکی انجام می‌شود. در غیر این ‌صورت، یا در موارد بیماری شدید، سرم تزریقی همراه با آنتی‌بیوتیک لازم است.
سه نوع واکسن برای این بیماری ساخته شده که تجویز آن در نواحی شیوع وبا توصیه می‌شود. سازمان جهانی سلامت اعلام کرده که قصد دارد بیماری وبا را تا سال ۲۰۳۰ در ۲۰ کشور ریشه‌کن کند. با این‌حال، چالش اساسی همچنان دسترسی به آب آشامیدنی سالم است، وگرنه باکتری وبا باقی خواهد ماند.

روش تهیه سرم خوراکی (شش قاشق چای‌خوری شکر و نصف قاشق چای‌خوری نمک در یک لیتر آب)

درس‌هایی از هائیتی
یکی از بزرگ‌ترین اپیدمی‌های وبا در هائیتی در جریان زمین‌لرزه ۲۰۱۰ رخ داد. بیش از ۸۰۰ هزار نفر به این بیماری مبتلا و حدود ۱۰ هزار فوت شدند. این تعداد در جریان زمین‌لرزه ۲۰۱۸ به کمتر از ۴ هزار مورد بیماری و ۴۱ مورد فوت کاهش یافت. مدیریت صحیح بحران، اطلاع‌رسانی و اقدامات پیشگیری‌جویانه، و شناسایی و درمان به‌موقع مبتلایان، علت اصلی کنترل این اپیدمی بود.

البته وبا یک بیماری موذی است و حتی هنگامی که تصور می‌شود کنترل شده است، ممکن است موج دوباره بیماری در منطقه بحران گسترش یابد. به‌همین دلیل اقدامات احتیاطی و نظارتی باید تا مدت‌ها ادامه یابد.

منابع: ۱ و ۲ و ۳ و ۴ و ۵