پزشکان گیل

طبق قولی که در شماره‌ی ۶۷ «پزشکان گیل» داده بودم، قرار بود سلسله مقالاتی در مورد بیماری‌های پستان تقدیم کنم. اما متاسفانه به‌دلیل پشت سر هم برگزار شدن دوره‌های آموزشی که باید در آن‌ها شرکت می‌کردم، در انجام این قول وقفه افتاد. در این شماره و شماره‌ی بعد دو مطلب تقدیم می‌کنم که تلفیقی از آموخته‌های پیشین است با اهم مطالبی که به‌طور عملی در آن دوره‌های آموزشی کار ‌کرده‌ام و امیدوارم برای درمان بیماران، به‌ویژه بیماران جوان ما، مورد استفاده قرار گیرد.

برداشتن فیبروآدنوم پستان با دستگاه واکیوم ‌بیوپسی با راهنمایی (گاید) سونوگرافی
همان‌طور که در نوشته‌ی پیشین گفته شد، فیبروآدنوم‌ها تومورهای شایع و خوش‌خیم پستانی هستند که به‌خصوص در خانم‌های جوان می‌توانند باعث اضطراب و نگرانی شدیدی شوند و یکی از علل شایع مراجعه‌ی خانم‌ها به پزشک همین کشف توده‌ی سفت و متحرک پستان به‌طور اتفاقی است. با توجه به این‌که با تشخیص هر توده و ضایعه‌ی پستانی از آزمایش‌های سه‌گانه (Triple test) استفاده می‌شود که شامل معاینه‌ی فیزیکی دقیق، استفاده از روش‌های تصویربرداری مناسب و به‌دنبال آن به‌دست آوردن سلول‌های کافی از ضایعه برای بررسی پاتولوژیک است، بنابراین روش نمونه‌برداری از توده‌ از این نظر ‌که بتواند راحت، ایمن (Safe)، موفق و موثر در تشخیص باشد، یعنی بافت کافی برای بررسی در اختیار ما قرار دهد، از اهمیت زیادی برخوردار است.
چون تشخیص فیبروآدنوم براساس معاینه و نمای سونوگرافی و ماموگرافی تا حدود ۶۰-۵۰ درصد مورد قبول است، برای تشخیص قطعی باید از روش‌های نمونه‌برداری استفاده شود.
Fine needle biopsy شایع‌ترین روش برای تشخیص قطعی است ولی در بسیاری از موارد نمی‌تواند نسج کافی و مناسب در اختیار ما قرار دهد.
Core needle biopsy روش دیگری برای تشخیص ضایعات پستانی است که می‌تواند نسج بیشتری در اختیار ما قرار دهد ولی برای این‌که بتوان نسج کافی به‌دست آورد، لازم است چند نوبت سوزن وارد بافت پستان شود تا در هر نوبت نسج مناسبی جمع‌آوری شود و دقت این روش با افزایش دفعات ورود سوزن و مقدار نسج برداشته شده افزایش یابد. از طرفی، برداشتن نسج در پستان‌های متراکم (Dense) مثل پستان‌های اکثر زنان آسیایی و ایرانی با این روش مشکل‌تر است.
برداشتن فیبروآدنوم پستان با دستگاه واکیوم ‌بیوپسی با راهنمایی سونوگرافی (Ultrasound-guided vacuum-assisted biopsy: UGVAB) یک روش نسبتاً جدید است که امروزه در کشورهای پیشرفته در بسیاری از موارد جانشین بیوپسی باز (Open) شده است. در این روش با راهنمایی سونوگرافی (یا حتی روش‌های دیگر تصویربرداری) می‌توان نمونه‌های متعددی از بافت پستان و ضایعه و توده‌ی مورد نظر از طریق یک بار ورود سوزن به‌دست آورد.
مزیت این روش علاوه بر این‌که یک روش سریع، دقیق، کم‌عارضه و ایمن برای تشخیص توده‌های پستانی است، این است که می‌تواند به‌صورت سرپایی با کمک بی‌حسی موضعی در درمان و تخلیه‌ی کامل توده‌های خوش‌خیم پستانی مانند فیبروآدنوم‌ها در اندازه‌های ۳/۰ تا ۴ سانتی‌متر به‌کار رود. اهمیت و ارزش این روش به‌ویژه در مورد آن دسته از توده‌ها و فیبروآدنوماهای پستانی که قابل لمس نیستند و در سونوگرافی تشخیص داده می‌شوند آشکارتر است.
قابلیت تغییر قدرت واکیوم دستگاه متناسب با تراکم توده‌، آن را برای نمونه‌برداری از پستان‌های متراکم و تخلیه‌ی توده‌های جامد مانند فیبروآدنوم‌ها مناسب می‌سازد.
توانایی برداشت حجم قابل توجهی از توده یا تخلیه‌ی کامل فیبروآدنوما بدون بر جای گذاشتن اسکار ناشی از جراحی روی بافت پستان و حذف عوارض احتمالی ناشی از بیهوشی عمومی و حذف زمان ریکاوری (به‌نحوی که با اتمام عمل به‌طور سرپایی، بیمار می‌تواند پس از استراحت کوتاهی به فعالیت روزمره‌ی خود باز گردد) جذابیت این روش را چندین برابر می‌کند.
این روش یعنی استفاده از دستگاه واکیوم بیوپسی توسط پزشک دوره‌دیده می‌تواند فاقد عارضه‌ی جدی باشد و عوارض کوچک آن (مانند هماتوم عمل و کمی تحریک پوستی) را با اقدامات پیشگیرانه و استفاده از داروهای خاص می‌توان به حداقل رساند و مشکل جدی برای بیمار ایجاد نمی‌کند. با در نظر گرفتن این موضوع ‌که در طول انجام این عمل بیماران نیز از درد واضحی شاکی نیستند.
قابلیت‌ها و توانایی‌های این روش همچنان در حال گسترش است که در این مختصر نمی‌گنجد ولی از امکان تخلیه‌ی کامل فیبروآدنوم‌ها با دستگاه واکیوم بیوپسی مقالات و تحقیقات زیادی در مراکز بزرگ تخصصی دنیا حمایت می‌کنند و آن را با راهنمایی سونوگرافی یک روش ایمن و با دقت بالا معرفی کرده‌اند.
آمادگی خود را برای پاسخگویی به سوالات عزیزان علاقه‌مند اعلام می‌کنم.

دکتر زهرا نیک‌پوری
متخصص زنان، زایمان و نازایی
نشانی: رشت، چهارراه گلسار، خیابان نواب، ساختمان فروردین، تلفن: ۷۲۲۳۶۵۴